بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
روزشمار دهه فجر

با گذشت 24 ساعت از ورود امام خمینی به ایران در سال 1357، مدرسه علوی تهران جای مدرسه رفاه را به‌ عنوان محل اقامت موقت بنیانگذار انقلاب گرفت تا دیدارهای مردمی در این مکان انجام شود. او در سیزدهمین روز بهمن 57 خط و خطوط تازه‌ای برای مطبوعات ترسیم کرد، خطاب به شاپور بختیار هشدارهایی داد و همزمان سران برخی کشورها، پیام‌های تبریک و واکنش‌های متفاوتی نسبت به تحولات ایران داشتند. سازندگی به مناسبت دهه فجر به برخی تحولات این روز پرداخته است.
ماجرای تغییر محل استقرار
مدرسه علوی، مدرسه‌ای مذهبی که دو دهه قبل توسط علی‌اصغر کرباسچیان از روحانیون ایرانی با مشارکت بازاریان و جمعی دیگر از روحانیون تاسیس شده بود. ابتدا قرار بود امام خمینی با نظر کمیته استقبال در مدرسه رفاه مستقر شوند اما اندکی بعد، بنا به دلایلی، محل استقرار به مدرسه علوی تغییر یافت. آیت‌الله منتظری دلیل تغییر محل استقرار امام از مدرسه رفاه به مدرسه علوی را این‌طور تشریح کرده است: «گفتم اینجا (مدرسه رفاه) مناسب نیست؛ چون جای کوچکی بود و از همان در که جمعیت می‌آمدند، از همان در هم باید بیرون می‌رفتند، من گفتم جمعیت زیاد می‌آیند و این جمعیت زیاد در این جای کوچک مناسب نیست». اما ظاهراً دلایل دیگری هم برای تغییر محل اقامت وجود داشته است که سیدمهدی امام‌جمارانی آن را شرح داده است. «کنترل مدرسه رفاه به دست منافقین افتاده بود. حرکات مشکوکی مشاهده می‌شد که شهید مطهری و مرحوم آقای منتظری را به این نتیجه رساند که ماندن امام در مدرسه رفاه به صلاح نیست». دکتر سیدحسن عارفی، استاد قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی تهران و پزشک معتمد امام در بخشی از خاطرات خود محل استقرار امام را این‌طور توصیف کرده است: «حضرت امام در اتاقی که چند پله بالاتر از انتهای راهرویی بود، اقامت داشتند. اتاق محقر (5‌/3 در 5‌/‌2 متر) مفروش بود به فرش‌های ارزان‌قیمت و بدون تجهیزات اضافی در کنار آن پتویی چندلا شده و پشتی‏ایی که محل نشستن حضرت امام بود، وجود داشت. محل سکونت و مقر فرماندهی حضرت امام به قدری ساده بود که انسان را در بدو ورود به خود جذب می‏‌کرد. مردی که با دست‌های تهی از اسلحه ولی مشت‌های گره ‌کرده‌‏اش کاخ‌های طاغوتیان را به لرزه درآورده بود در اتاقی فرمانروایی می‏‌کرد که در آن حداقل امکانات زیستن وجود نداشت. ورود اطبا که به طور معمول از امکانات و ظواهر زندگی مدرن و سطح بالایی برخوردارند به این اتاق و روبه‌رو شدن با چهره نورانی و ملکوتی و دوست‌داشتنی حضرت امام و مصاحبت با این مرد غیور و دلاور، باعث ایجاد همبستگی و اظهار همدردی و همفکری با ایشان بود و تحولی عمیق را در تاروپود وجودشان ایجاد می‌کرد».
واکنش‌های بین‌المللی
یاسر عرفات، رئیس سازمان آزادی‌بخش فلسطین یکی از نخستین نفرانی بود که در این روز برای امام پیامی ارسال کرد. او گفت: «نتایج پیروزی ملت ایران در مرز‌های این کشور متوقف نخواهد شد». معمر قذافی، رهبر لیبی در گفت‌وگو با تلویزیون فرانسه اعلام کرد: «تاکنون از سوی رهبران انقلابی ایران درخواست کمکی از ما نشده است اما به مجرد رسیدن چنین درخواستی بدون اندک درنگی هر آنچه در قوه داریم کمک خواهیم کرد». واکنش انور سادات، رئیس‌جمهور مصر اما به وقوع انقلاب در ایران خشمگنانه بود. روزنامه اطلاعات به نقل از خبرگزاری فرانسه نوشت: «انور سادات در سخنانی در اجلاس حزب ناسیونال دموکرات خود علیه امتزاج مذهب و سیاست در مصر نظیر آنچه به عقیده سادات در ایران روی داده است به مردم مصر هشدار داد».
دیدارها و ترسیم فضایی دیگر
به واسطه میزان تاثیرگذاری و اهمیتی که مطبوعات و رسانه‌ها در آن ایام داشتند، امام خمینی در نخستین قدم در جمع کارکنان و نویسندگان روزنامه اطلاعات خط‌وخطوط تازه‌ای برای مطبوعات ترسیم کرد و خطاب به آنها گفت: «اهل قلم وظیفه خطیری دارند و باید هوشیار و مراقب باشند زیرا یک کلمه به صورت مکتوب گاه می‌تواند زیان‌بخش باشد». کمیته استقبال از حضرت امام‌(ره) در اطلاعیه‌ای ساعت دیدار آقایان با آیت‌الله خمینی‌(ره) را ساعت 9 تا 12 و زمان دیدار زنان را ساعت 15 تا 18 اعلام کرده بود. براساس گزارش روزنامه اطلاعات در آن روز هزاران نفر از مردم تهران برای دیدن امام به مدرسه علوی رفته بودند. همزمان شهردار تهران، استعفای خود را به امام خمینی‌(ره) تسلیم کرد و 22 نماینده مجلس شورای ملی نیز استعفا کردند. گروهی از نظامیان و نیروی هوایی (همافران) در آن روز به مدرسه علوی رفتند. به نوشته روزنامه کیهان امام خمینی‌(ره) در این سخنرانی به دولت بختیار هشدار داد و گفت: «اگر یک نفر از این همافران با دست این جلادان از بین برود، ما همه آنها را به کیفر اعمال‌شان می‌رسانیم». این درحالی است که شاپور بختیار دقیقاً همان روز در مصاحبه‌ای با رادیو ملی فرانسه گفته بود: «موجودیت و وحدت کشور بر همه مسائل دیگر از جمله آیت‌الله خمینی، شاه و قانون اساسی مقدم است». آسوشیتدپرس به نقل از بختیار نوشت: «طرفداران آیت‌الله خمینی می‌توانند فریاد بزنند، غوغا کنند، توهین کنند، این کار چیزی را ثابت نمی‌کند اما اینکه چندین میلیون نفر برای استقبال از آیت‌الله به تهران آمدند، مبالغه‌آمیز است. همچنان مشتاق ملاقات با ایشان است.» رادیو بی‌بی‌سی هم به نقل از آیت‌الله شریعتمداری اعلام کرد که در تبدیل رژیم سلطنتی به جمهوری باید جانب احتیاط رعایت شود و تهیه مقدمات فراوانی لازم است. نامبرده از قانون اساسی که اساس آن موجب بقای رژیم سلطنتی است، حمایت می‌کند.
در میان احزاب چه خبر بود؟
ساعت 10 صبح روز 13 بهمن سال 57 تحصن علمای مشهد پایان یافت و بیانیه پایانی تحصن نیز قرائت شد. برخی جریان‌های سیاسی اما خواستار استعفای دولت بختیار شدند و حزب توده پیشنهاد مبارزه مسلحانه برای بر انداختن دولت بختیار را مطرح کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات؛ کریم سنجابی، رهبر جبهه ملی ایران اعلام کرد: «شاپور بختیار که معتقد به دموکراسی است باید از نخست‌وزیری استعفا دهد. مخالفان رهبری آیت‌الله خمینی اقلیت بسیار کمی هستند. جبهه ملی به جنبش ملی ایران به رهبری حضرت آیت‌الله خمینی وفادار است و این سیاست را همچنان ادامه می‌دهد». اما حزب توده روش دیگری را برای مبارزه مدنظر داشت و خواستار مبارزه مسلحانه برای برانداختن دولت بختیار بود. این حزب در آخرین بیانیه خود از بختیار به ‌عنوان «خائن» نام برد و اعلام کرد که رهبران جنبش دموکراتیک نباید در برابر مانورهای مختلف دشمن حتی یک لحظه درنگ کنند و باید ملت را به تدارک و سازمان دادن مقاومت و نبرد مسلحانه فرا خوانند: «امپریالیست‌ها و نوکران آنها می‌کوشند، ملت را با هیولای کمونیسم و با خطری که متوجه تمامیت ارضی کشور است و دروغ‌های دیگر بترسانند و به این ترتیب جبهه متحد ملت را تضعیف کنند و بین مبارزان مذهبی و نیروهای دموکراتیک تفرقه بیندازند. با اعتصاب غذا کاری از پیش نمی‌رود بلکه با یک حمله مسلحانه و اشغال واحدهای نظامی و پایگاه‌های مهم دشمن می‌توان دستگاه نظامی خلق را در هم شکست و خویشتن را در خدمت خلق قرار داد». تظاهرات اما هنوز در شهرهای مختلف ایران از سمنان و تربت جام ادامه داشت و ظاهراً چند نفر هم به شهادت رسیدند در مقابل نیز سرهنگ معتمدی یکی از اعضا بلندپایه ساواک کشته شد.