بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - به دلیل نگرانی‌های امنیتی، هم هند و هم افغانستان تمایلی به اتکا به مسیر‌های پاکستانی ندارند.
، سایت «دیپلماتیک اینسایت» در تحلیلی به تبعات تحریم بندر چابهار از سوی ترامپ بر مسیرهای ترانزیت منطقه ای پرداخته که در ادامه می آید.
رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، معافیت مشارکت هند در پروژه بندر چابهار را از طریق دستور اجرایی لغو کرده است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این دستور بیان می‌کند که هر نهادی که به ایران کمک اقتصادی یا مالی ارائه دهد یا در پروژه بندر چابهار مشارکت کند، دیگر از تحریم‌ها معاف نخواهد بود.
این دستور همچنین از تمام آژانس‌ها و وزارتخانه‌های ایالات متحده می‌خواهد که اقداماتی را برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر اتخاذ کنند. دستورالعمل همچنین شامل اقداماتی برای توقف خرید نفت خام ایرانی توسط چین است.
علاقه دیرینه هند به چابهار
مشارکت هند در بندر چابهار به سال 2002 بازمی‌گردد. در سال 2003، دهلی نو یک یادداشت تفاهم (MoU) با ایران برای توسعه این بندر امضا کرد.
چابهار نزدیک‌ترین بندر ایران به هند است که از نظر استراتژیک در آب‌های آزاد قرار دارد و به عنوان یک بندر عمیق دریا قادر به پذیرش کشتی‌های بزرگ است. هدف هند این بوده که از پاکستان عبور کرده و ارتباطات تجاری مستقیم با افغانستان، آسیای مرکزی و اوراسیا برقرار کند.
علاقه دولت طالبان افغانستان به چابهار
در سال 2016، در جریان سفر به ایران، نخست‌وزیر هند توافقی با ایران و افغانستان برای توسعه یک کریدور حمل‌ونقل و ترانزیت بین‌المللی از طریق ترمینال بندر شهید بهشتی در چابهار امضا کرد.
هند 120 میلیون دلار در تهیه تجهیزات برای بندر سرمایه‌گذاری کرده و یک خط اعتباری 250 میلیون دلاری برای توسعه زیرساخت‌ها اختصاص داده است. در ماه می 2024، هند و ایران توافقی برای عملیاتی کردن بندر چابهار نهایی کردند، توافقی که سال‌ها مذاکره برای رسیدن به آن طول کشید.
قبل از تعهد به این بندر، شرکت‌های جهانی به دنبال رویه‌های دقیق برای مقابله با تحریم‌های احتمالی بودند. توافق نهایی فقط پس از حل پیچیدگی‌های مربوط به تقسیم درآمد، عملیات بندر و مکانیسم‌های داوری اختلافات حاصل شد.
دولت طالبان افغانستان این توافق سه‌جانبه را حفظ کرده است. در سال 2024، طالبان سرمایه‌گذاری 35 میلیون دلاری در بندر چابهار را اعلام کرد تا وابستگی به بندر کراچی را کاهش دهد. با توجه به تنش‌ها با پاکستان و فشار‌های تجاری، طالبان تمرکز خود را به سمت چابهار تغییر داده است.
چندین پروژه راه‌آهن و جاده‌ای چابهار را به افغانستان متصل می‌کنند. یکی از پروژه‌های کلیدی در این شبکه، راه‌آهن چابهار-زاهدان است که مسیری 500 کیلومتری است. هند برای توسعه این پروژه 1.6 میلیارد دلار تعهد کرده است، زیرا زاهدان یک شهر مهم ایرانی است که نزدیک به مرز افغانستان قرار دارد.
راه‌آهن خواف-هرات به‌طور مستقیم به چابهار متصل نیست، اما بخشی از یک شبکه بزرگتر است که در نهایت با بندر چابهار یکپارچه می‌شود. ایران بیشتر این راه‌آهن را تکمیل کرده است، در حالی که ایتالیا برای توسعه آن به هرات حمایت مالی ارائه کرده است.
جاده زرنج-دل‌آرام، که توسط هند بین سال‌های 2005 تا 2009 تکمیل شد، چابهار را به افغانستان متصل می‌کند. در داخل افغانستان، این جاده به جاده حلقوی متصل می‌شود که شهر‌های هرات، قندهار، کابل و مزار شریف را به یکدیگر وصل می‌کند.
موضع ترامپ در قبال هند و ایران
در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود، ترامپ از توافق هسته‌ای ایران خارج شد و هند را مجبور کرد تا واردات نفت از ایران را متوقف کند. در آن زمان، هند معافیتی برای ادامه عملیات در چابهار دریافت کرد که دستاورد دیپلماتیک مهمی بود.
اکنون، با تحریم‌های جدید، هند با فشار‌های تازه‌ای مواجه است. ترامپ پیش‌تر هند را به عنوان «سوءاستفاده‌کننده از تعرفه‌ها» معرفی کرده و اتباع هندی از ایالات متحده اخراج شده‌اند.
نخست‌وزیر هند قرار است در تاریخ 12 فوریه برای مذاکرات با ترامپ به واشنگتن سفر کند. در حالی که ترامپ تحریم‌ها علیه ایران را اعلام کرده، همچنین اظهار نظر‌هایی در ستایش مردم ایران داشت و آنها را «ملت بزرگ» خواند و ابراز امیدواری کرد که پیشرفت کنند—به شرطی که ایران توسعه سلاح‌های هسته‌ای را به روشی که به‌طور مستقل قابل راستی‌آزمایی باشد، متوقف کند.
امکانات احتمالی برای پاکستان
این تحولات فرصت‌های جدیدی را برای پاکستان ایجاد می‌کند. با توجه به شرایط، مسیر‌های ترانزیتی پاکستان می‌توانند به عنوان یک جایگزین قابل‌اعتماد برای هند عمل کنند. با این حال، به دلیل نگرانی‌های امنیتی، هم هند و هم افغانستان تمایلی به اتکا به مسیر‌های پاکستانی ندارند.
هر دو کشور این تصور را دارند که پاکستان منافع سیاسی و امنیتی را بر تجارت ترجیح می‌دهد و تاریخچه‌ای از اعمال محدودیت‌ها بر فعالیت‌های تجاری دارد.
نقشه‌های ضمیمه گزارش نشان‌دهنده یک شبکه در حال گسترش از مسیر‌های راه‌آهن و جاده‌ای است که در سراسر افغانستان و مناطق همجوار امتداد دارد.
پاکستان هنوز در این پروژه‌ها ادغام نشده است. با این حال، اگر اسلام‌آباد به این مسیر‌های تجاری متصل شود، می‌تواند چشم‌انداز اقتصادی منطقه را به‌طور قابل‌توجهی تغییر دهد.