ایرانیان جهان - به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز؛ با آغاز به کار دولت چهاردهم «مذاکره» با آمریکا و از سرگیری گفتگوهای برجامی به بحث داغ محافل سیاسی تبدیل شد. هر چند مسئله مذاکره با آمریکا از همان ابتدا به علت تحریم‌های حداکثری، بدعهدی در برجام و نیز به شهادت رساندن سردار سلیمانی، مخالفان سرسخت خود را داشت اما موافقان بر این باور بودند که بازگشت به مذاکره یگانه راه رفع تحریم‌ها و گره‌گشایی از مشکلات اقتصادی است.
بیشتر بخوانید؛ راهبرد دولت پزشکیان پس از رد مذاکره؛ پرهیز از مثلث «استعفا، دوقطبی‌سازی و خوانش‌های بی‌ربط» هرچند در همان زمان نیز صف‌بندی مشخصی بین مخالفان و موافقان وجود نداشت و حتی در کابینه مسعود پزشکیان نیز افرادی مانند سید اسماعیل خطیب وزیر اطلاعات یا محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی از مخالفان ایده مذاکره با آمریکا بودند اما برخی از مشاوران و تئوریسین‌های حامی دولت بر زمینه‌سازی برای مذاکره با آمریکا پافشاری می‌کردند تا سرانجام رهبر انقلاب در دیدار 19 بهمن ماه 1403 خط مشی عدم مذاکره با آمریکا را به صراحت اعلام نمود.
یک روز پس از بیانات رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور نیز همگام و هم‌صدا با این خط مشی موضع‌گیری کرد و این هم صدایی در سخنرانی 22 بهمن وی نیز به نحوی بود که روزنامه‌های منتقد دولت از جمله کیهان و جوان را به تحسین واداشت. رهبر انقلاب نیز امروز 24 بهمن در دیدار جمعی از دانشمندان و متخصصان صنعت دفاعی تاکید کردند: «مکمل این حرکت بزرگ مردمی (راهپیمایی 22 بهمن) سخنان صریح و راهگشای رئیس‌جمهور محترم بود که از زبان مردم، سخن دل مردم را بیان کرد و آن‌چه را که لازم بود ایشان بیان کنند، گفتند.» با این حال از همان روزهای نخست پس از سخنرانی 19 بهمن رهبر انقلاب، از گوشه و کنار تاویل و تفسیرهایی از خط مشی «عدم مذاکره» با هدف موقتی بودن این راهبرد آغاز شد.
عدم مذاکره تاکتیک سیال و گذرا است؟! مسیح مهاجری در سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی با نادیده گرفتن پیشینه بدعهدی ترامپ، موضع رسمی ایران را صرفا ناشی از لحن ترامپ دانست که اگر تغییری در آن ایجاد شود، خط مشی ایران نیز تغییر خواهد کرد. وی نوشته است: «درخصوص سخنان ترامپ که با واکنش منفی رهبری مواجه شد، توجه به این نکته لازم است که، چون رئیس جمهور آمریکا درباره ایران با زبان قلدرمآبانه سخن گفت و خواسته‌های نامعقولی را مطرح کرد، همین پاسخ را هم باید از ایران می‌شنید. نتیجه‌ای که از این واقعیت می‌توان گرفت اینست که اگر رئیس جمهور آمریکا زبان قلدری را کنار بگذارد و محترمانه و متواضعانه با ایران سخن بگوید، راه مذاکره باز خواهد بود.»
روزنامه هم‌میهن نیز در یادداشتی عدم مذاکره با آمریکا را صرفا یک «تاکتیک» دانسته و نه «راهبرد» و نوشته است: «بعد از انتخاب مجدد ترامپ، فضاسازی رسانه‌ای موجب به‌وجود آمدن یک مطالبه هیجانی برای تسریع در روند تغییر در روابط ایران و آمریکا شد. دولت ترامپ نیز با دامن زدن به این مطالبه هیجانی سعی کرد تا مدیریت آن را برعهده بگیرد. درحالی‌که در عمل آن‌چه دولت ترامپ در گام‌های اولیه انجام داده است، استمرار و تقویت سیاست‌های قبلی است. سخنان رهبر انقلاب دقیقا واکنشی به این موضوع است و می‌توان آن را یک الزام عملی در سویه تاکتیکی دانست؛ موضوعی که می‌تواند سیال و تغییرپذیر باشد.»
حمیدرضا جلایی‌پور، جامعه‌شناس نیز در بخشی از یادداشت خود در این روزنامه نوشته است: «کوشش دیپلماتیک و تلاش برای مذاکره عزتمندانه برای رفع تحریم‌های علیه ایران با همه بازیگران جهانی و از جمله آمریکا نباید متوقف شود. بی‌توجهی عملی به دو نقطه ضعف اقتصادی و شکاف سیاسی در توجه به توان ملی از خطاهای راهبردی حاکمیت است و زمان ترمیم و اصلاح از دست می‌رود. با ادامه وضع موجود، حاکمیت مرتب از «واقعیت جامعه سیلی خواهد خورد.»
چنین موضع گیری‌هایی پس از بیانات رهبر انقلاب و هم‌صدایی دولت چهاردهم و در راس آن رئیس‌جمهور به نظر نمی‌رسد قرائت واقع‌ گرایانه‌ای سیاست کلی نظام حمکمرانی جمهوری اسلامی ایران در برابر آمریکا باشد. زیرا موضع اخیر رهبر انقلاب درباره خوش‌بین نبودن و عدم تمایل به مذاکره با آمریکا برای رفع مشکلات اقتصادی، یک موضع اصولی از سوی ایشان است که ریشه در اصول امام خمینی(ره) دارد و نه یک تاکتیک سیال که پس از تغییر لحن ترامپ چرخشی در آن ایجاد شود.
رهبر انقلاب در بخشی از سخنان 19 بهمن ماه ضمن اشاره به بدعهدی دولت پیشین ترامپ و نه مواجهه فعلی وی با ایران، خاطر نشان کردند:«مذاکره‌ی با آمریکا هیچ تأثیری در رفع مشکلات کشور ندارد؛ این را باید ما درست بفهمیم. این‌جور به ما وانمود نکنند که اگر نشستیم پشت میز مذاکره با آن دولت، فلان مشکل یا فلان مشکل حل می‌شود؛ نخیر، از مذاکره‌ی با آمریکا هیچ مشکلی حل نمی‌شود. دلیل: تجربه.»
علاوه بر این برخی مخالفان راهبرد طولانی مدت عدم مذاکره با دولت ترامپ، آن را ناشی از دلایل ایدئولوژیک می‌دانند و معتقدند با گفتگو و اقناع می‌توان این سیاست را تغییر داد اما از سخنان 19 بهمن رهبر انقلاب و 22 بهمن رئیس‌جمهور چنین برمی‌آید که عدم مذاکره با آمریکا یا حداقل دولت ترامپ، یک راهبرد «واقع‌گریانه» است و شاهد مثال آن نیز امضای یادداشتی از سوی ترامپ با هدف بازگرداندن سیاست موسوم به «فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی ایران است.
پس از تغییر موضع دولت چهاردهم و پذیرفتن عدم مذاکره با آمریکا به مثابه راهبرد اصولی، حالا دیگر به نظر می‌رسد که دولتمردان در تلاش هستند تا برای دستیابی به راه حل‌های خنثی‌سازی تحریم برنامه‌های دیگری ز جمله اهتمام بیشتر به بخش خصوصی را در پیش بگیرند. در این چارچوب سخنگوی دولت پس از جلسه امروز هیات دولت گفته است: «به مذاکره «نه» می‌گوییم چون آمریکا زبان مذاکره را متوجه نمی‌شود. پیش‌بینی می‌شد که آمریکا فشار حداکثری را دنبال کند. دولت برنامه‌های فعالی برای مقابله با تحریم‌ها دارد. نمی‌گوییم وضعیت بسیار آسانی داریم و بارها از شرایط سخت و بحرانی عبور کردیم. وضعیت بخش خصوصی و صنعتی ما به نسبت سال های گذشته بهتر و قوی‌تر است.»
اما با اتخاذ چنین رویکردی از سوی دولت چهاردهم، چرا هنوز برخی محافل سیاسی عدم مذاکره را صرفا یک تاکتیک گذارا می‌دانند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش با چند تن از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

مذاکره با دولت آمریکا به رهبری ترامپ هیچ معنایی ندارد یعقوب رضازاده، دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای با این که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تا کنون در حال مذاکره با بسیاری از کشورهای جهان است و این روند را ادامه خواهد داد، به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: ایران هر چند همواره به دنبال مذاکرات سازنده با همسایگان، سایر کشورهای آسیایی و آفریقایی هست اما هر زمانی که پای اروپا و آمریکا به میان می‌آید، شرایط متفاوت می‌شود زیرا در مذاکره با کشورهای اوپایی باید حساسیت‌هایی را در نظر بگیریم. همیشه سفارت خانه‌های کشورهای اورپایی در ایران دائر بوده و هست و کم و بیش روابط معمول و متدوالی داشتیم اما با این حال همراهی آن‌ها با سیاست‌های ضد ایرانی آمریکا روابط فی‌مابین را دچار چالش می‌کند.
وی در ادامه به دلایل ایران برای کنار گذاشتن آمریکا از معادله مذاکرات پرداخت و گفت: این مسئله ناشی از تعدی پی در پی دولت‌های مختلف آمریکا به حقوق مردم ایران و منافع ایرانیان در کشورهای مختلف و نیز پایمال کردن حقوق اولیه سایر ملت‌های مسلمان است.
دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای اروپایی بیان کرد: ما در این زمینه همواره ارتباط خود را علیرغم همه کارشکنی‌ها با کشورهای اروپایی حفظ کرده‌ایم اما متاسفانه شاهد دخالت آمریکا و اسرائیل در روند مذاکرات با آن‌ها نیز هستیم اما بر اساس آن‌چه رهبر انقلاب بارها اعلام کرده‌اند، مذاکره با کشورهای اروپایی با شرط حفظ اقتدار بلامانع است.
رضازاده با یادآوری برخورد دوگانه دولت جدید آمریکا با مسئله مذاکره تاکید کرد: تاکنون نه تنها هیچ استقبال قابل تاملی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا در برابر مذاکرات ندیده‌ایم بلکه شاهد نوعی فریبکاری برای ایجاد یک توافق ناپایدارهستیم. رهبر انقلاب نیز با اشاره به این دوگانگی اعلام کرده اند که مذاکره با آمریکا، مذاکره با شیطان است و بیانات ایشان فصل‌الخطاب برای مذاکره با همه کشورهای جهان از جمله آمریکا است.
وی در پاسخ به این پرسش که تصمیم به عدم مذاکره یک راهبرد کوتاه مدت برای چانه‌زنی های بیشتر است یا برای بلندمدت اتخاذ شده است؟ گفت: ترامپ از روزی که دستور مستقیم برای ترور سردار سلیمانی را داد، دشمن مستقیم و شماره یک ایران شد البته جنایات وی در حق مردم ایران صرفا به این یک مورد محدود نمی‌شود و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران و خروج یک جانبه از برجام از جمله موارد دیگر است. بنابراین بر فرض اگر مذاکره با آمریکا هم روزی در دستور کار قرار گیرد باید بگویم مذاکره با این دولت آمریکا به رهبری ترامپ هیچ معنایی ندارد.

تاویل و تفسیر از عدم مذاکره ناشی از «ناترازی معرفتی» است ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در توضیح دلیل تاویل و تفسیرهای مختلف از راهبرد «عدم مذاکره» به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: «ناترازی نظری و معرفتی» در یک جریان فکری که متاسفانه در سطوح تصمیم‌گیری کشور و در بدنه اجتماعی نفوذ دارد دلیل این مسئله است. وقتی برخی افراد نمی‌دانند در چه جهانی زندگی می‌کنند و در چه محیط و جایگاهی قرار دارند، علت مشکلات کشور را صرفا ناشی از تحریم جلوه می‌دهند و سپس به دنبال یافتن یک روزنه جدید برای مذاکره با کسی هستند که این تحریم‌ها را وضع کرده است و این تداوم رویه را می‌توان ناشی از نوعی «افول معرفتی» دانست.
وی با تاکید بر بی‌فرجامی مذاکره با آمریکا گفت: اگر بنا به تلقی برخی افراد عدم مذاکره با آمریکا یک تاکتیک کوتاه مدت باشد و بخواهند مذاکرات را از سر بگیرند باز هم نمی‌توانند مشکلات کشور را حل کنند زیرا نمی‌دانند چه می‌خواهند. این افراد فقط می‌خواهند فشار نباشد، در واقع در مذاکره صرفا رویکرد سلبی دارند نه ایجابی و چنین مذاکره‌ای هیچ آورده‌ای برای کشور ندارد.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با تاکید براین که مرجع اجرای سیاست‌های نظام در قبال دولت آمریکا، شخص رئیس‌جمهور کشورمان است، گفت: سیاست‌های کلان راهبردی نظام از سوی رهبر انقلاب تعیین و برای رئیس قوه مقننه لازم‌الاجرا است. متاسفانه در گذشته آقای روحانی از این مسئله عدول کرد و با استفاده از ابزارهایی که داشت فشار ایجاد کرد اما به نظر می‌رسد آقای پزشکیان چنین رویه‌ای را در پیش نگیرد. زیرا پذیرش مسئولیت در جمهوری اسلامی با پذیرش تحریم‌ها و تهدیدهای متعدد است و تهدیدات کشور ما نیز ناشی از کارشکنی‌های اروپا و آمریکا در مسیر اهداف ایران اسلامی است که بخشی از آن در قالب تحریم خود را نشان می‌دهد.
انتهای پیام/