بزرگنمايي:
ایرانیان جهان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سال آینده، بنیاد مستضعفان قصد دارد اموال و شرکت‌های خود را از طریق بورس عرضه کند و این تصمیم به دلیل نیاز به خارج شدن از دایره فعالیت‌های بنیاد و ایجاد تغییرات است
رقیه ندایی| قرار است از سال آینده، اموال و شرکت‌های بنیاد مستضعفان از طریق «بورس» عرضه شود و می‌توان گفت بنیاد مستضعفان مسیر جدیدی را برای خروج از بنگاه‌داری انتخاب کرده است که این موضوع می‌تواند در میان‌مدت ورود نقدینگی جدید و پرقدرت را به بورس در پی داشته باشد. البته نباید به واگذاری زیرمجموعه‌های بنیاد از طریق بورس امیدوار بود؛ چراکه بورس تهران چهارسال است که روند نزولی دارد و در این شرایط عرضه نمی‌تواند سود و شرایط قابل توجهی را رقم بزند.
بنیاد مستضعفان را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین بازیگران اقتصاد کشور دانست که حضور پررنگی در بخش‌های استراتژیک، کلان و حتی صنایع کوچک و کسب‌وکارهای خرد و نوپا دارد. بنیاد مستضعفان نقش گسترده‌ای در زمینه‌های هتل‌داری، گردشگری، فرهنگی، کشاورزی، صنایع غذایی انرژی و مالی دارد و چند سالی می‌شود که خروج از بنگاه‌داری خود را آغاز کرده و اکنون به دنبال یک مسیر جدید و سودساز برای خروج از بنگاه‌داری آمده است که آن هم بورس است.
نکته قابل توجه اینجاست که نحوه و زمان عرضه اموال و شرکت‌های زیرمجموعه بنیاد در جذب نقدینگی تاثیر بسزایی دارد و انتخاب مسیر واگذاری و زمان آن می‌تواند سود یا زیان به بنیاد برساند. در حال حاضر بازار سهام شرایط بسیار وخیمی را تجربه می‌کند و شاهد افت شاخص از محدوده 3 میلیونی به تراز 2/6 میلیونی هستیم و با توجه به اینکه فرصتی تا پایان سال باقی نمانده، در نتیجه انتظار نمی‌رود که روند شاخص‌ها و صنایع بازار سرمایه تغییر کند و شاهد رشد شاخص‌ها و سودسازی باشیم.
بورس تهران در آخرین روز کاری 1403 به واسطه دستکاری‌ها و تغییرات، تلخ‌ترین روزهای کاری خود راسپری می‌کند و هر روز شاهد زیان‌سازی بیش از پیش صنایع و گروه‌ها هستیم. این شرایط درحالی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی عقیده داشتند با استیضاح عبدالناصر همتی به‌عنوان وزیر اقتصاد و امور دارایی، بازارهای مالی به‌خصوص بورس شرایط بهتری را تجربه می‌کنند؛ اما مشاهدات عینی نشان می‌دهد که پس از استیضاح وزیر اقتصاد تمامی بازارها با معضل مواجه شدند. در این روزها شاهد سقوط شاخص‌های بورس و در کنار آن افزایش قیمت بازارهای طلا، سکه و دلار هستیم و با توجه به شرایط تا پایان سال این بازارها ترمیم نخواهند یافت.
بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که بورس تهران در سال آتی، با سبزپوشی کار خود را آغاز خواهد کند، به واسطه این روند سرخ، هرگونه عرضه اولیه، بلوک سهام یا بلوک مدیریتی سود چندانی برای شرکت عرضه‌کننده در پی نخواهد داشت و تنها در شرایط وخیم یک شرکت جدید در بورس عرضه می‌شود.
بازار
زیرمجموعه‌های بنیاد مستضعفان
بنیاد مستضعفان کمتر از یک ماه پس از وقوع انقلاب در بهمن سال1357 با هدف تجمیع اموال و دارایی‌های مصادره‌شده از تخصیص این دارایی‌ها به مستمندان، تأسیس شد. بنیاد مستضعفان پس از شرکت ملی نفت ایران، دومین موسسه اقتصادی بزرگ کشور و جزو بزرگ‌ترین شرکت‌های هلدینگ در خاورمیانه است.
بنیاد مستضعفان 179 شرکت و 11 هلدینگ و 32 شرکت بورسی را داراست. این بنیاد زیرمجموعه متعددی دارد عرضه هر کدام از این زیرمجموعه‌ها در بورس می‌تواند تاثیر بسزایی در شرایط اقتصادی کشور و بورس داشته باشد. بر همین اساس هلدینگ‌های گسترش صنایع غذایی سینا، گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس، گسترش ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات سینا، سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان، گسترش صنایع معدنی کاوه پارس، پایا سامان پارس، گسترش پایا صنعت سینا، عمران و مسکن ایران، صنایع مادر تخصصی انرژی گستر سینا، صنایع برق و انرژی صبا، مالی و سرمایه‌گذاری سینا و موسسات موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد، موسسه تحقیق و توسعه دانشمند، بنیاد علوی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، موسسه حسابرسی و بازرسی هادی بینات و شرکت‌های مستقل شرکت سینمایی نور تابان، آزادراه تهران - شمال، پیوند تجارت آتیه ایرانیان، توسعه دانش‌بنیان سینا، کشت و صنعت شهید مطهری، بانک سینا، ره‌نگار خاورمیانه پارس و فروشگاه‌های زنجیره‌ای گسترش بازار سینا در لیست زیرمجموعه‌های بنیاد مستضعفان قرار دارند. بسیاری از زیرمجموعه‌های بنیاد در بورس و فرابورس معامله می‌شوند و به نوعی می‌توان گفت که سهم بسیاری از معاملات را به خود اختصاص داده‌اند.
بنیاد مستضعفان از بنگاه‌داری خارج می‌شود
حسین دهقان، رئیس بنیاد مستضعفان با اشاره به روند مولدسازی دارایی‌ها و خروج بنیاد از بنگاه‌داری، خاطرنشان کرد: در دوره اخیر، بحث خروج بنیاد از فعالیت‌های بنگاه‌داری و تمرکز بر بنگاه‌سازی مطرح شد. یکی از اقدامات مهم در این راستا، خروج بنیاد از فعالیت‌های هتل‌داری بوده است. ما در مسیر واگذاری این هتل‌ها حرکت کرده‌ایم و اقدامات متعددی را در این زمینه انجام داده‌ایم. در این فرآیند، اصل بر این بوده که واگذاری‌ها نه صرفاً به‌عنوان یک مزایده ساده، بلکه با در نظر گرفتن تداوم فعالیت مجموعه‌ها انجام شود؛ به همین منظور، ما یک سازمان تخصصی ایجاد کرده‌ایم که واگذاری‌ها را از مسیر سازوکار بورس انجام دهد.
رئیس بنیاد مستضعفان با اشاره به برنامه‌های بنیاد برای واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه، تصریح کرد: در بدو ورود به بنیاد، با 170 شرکت مواجه بودیم که با بررسی و تدوین اصول راهبردی، حوزه فعالیت‌های بنیاد را به هفت بخش محدود کردیم. در این راستا، تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها را ادغام کردیم و بسیاری را به فروش رساندیم. در حال حاضر، بنیاد با یک سازمان مشخص همکاری می‌کند که مسئولیت دارد این واگذاری‌ها را در مسیر بورس مدیریت کند.
دهقان همچنین نسبت به برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای پیرامون عملکرد بنیاد هشدار داد و اظهار کرد: برخی افراد، آگاهانه یا ناآگاهانه، فضای رسانه‌ای را به سمتی سوق می‌دهند که مانع از تصمیم‌گیری‌های منطقی و عقلانی شود. این امر باعث می‌شود که اقدامات ضروری و به‌صرفه‌ای که به نفع عموم مردم است، با چالش مواجه شود. ما در بنیاد براساس اصول مشخص و شفاف حرکت می‌کنیم و تلاش داریم در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، نقشی مؤثر ایفا کنیم.
رئیس بنیاد مستضعفان با اشاره به اینکه سال آینده، بنیاد مستضعفان قصد دارد اموال و شرکت‌های خود را از طریق بورس عرضه کند و این تصمیم به دلیل نیاز به خارج شدن از دایره فعالیت‌های بنیاد و ایجاد تغییرات است، افزود: قیمت‌گذاری‌ها براساس شاخص‌های بورس انجام خواهد شد. برای اموالی که در بورس نیستند، از مسیر کارشناسی استفاده می‌شود؛ به‌طوری‌که برای قیمت‌گذاری هتل‌های بنیاد 124 نفر کارشناس رسمی دادگستری نقش داشتند. این کارشناسان با ارزیابی دقیق، قیمت‌گذاری اموال مختلف نظیر هتل‌ها را انجام می‌دهند.
وعده پنج سال محقق می‌شود؟
حدود پنج سال پیش زمانی که پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان بود خبری مبنی بر واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه این نهاد مهم را در بورس اعلام کرد و در یک برنامه تلویزیونی گفت: «با ادغام برخی شرکت‌ها و ایجاد سازمانی، آمادگی واگذاری شرکت‌ها ایجاد شده و قیمت‌گذاری‌ها براساس شاخص‌های بورس انجام خواهد شد!» اکنون پس از پنج سال رئیس جدید بنیاد مستضعفان حسین دهقان این وعده را تکرار کرده است و مشخص نیست این بار وعده عرضه بنیاد در بورس محقق شود یا خیر؟
نکته قابل توجه اینجاست که در زمان اوج بازار سرمایه در سال‌های 98 و 99 و زمانی که شستا باسودسازی و استقبال بسیار قابل توجه روبه‌رو بود، تمامی شرکت‌ها تمایل پذیرش و عرضه در بورس را داشتند و تقریباً در همان بازه زمانی بود که رئیس اسبق بنیاد خبر از واگذاری زیرمجموعه‌های خود را داد و اعلام کرد: «واگذاری سهام 32 شرکت بنیاد مستضعفان تا پایان سال 99 انجام خواهد شد و سهام بیش از 10 شرکت زیرمجموعه اردیبهشت به بعد عرضه اولیه می‌شوند.»
اما وعده عرضه زیرمجموعه‌های بنیاد مستضعفان محقق نشد و علت آن شرایط وخیم بازار سرمایه بود. از تابستان سال 99 تا به امروز بورس تهران روزگار تلخی را تجربه می‌کند و در این مدت چندین ماه هیچ عرضه و واگذاری در تالار شیشه‌ای معاملات انجام نشد.
باید منتظر ماند و دید سال 1404 شرایط بورس بهتر خواهد شد یا خیر؟ و آیا با بهتر شدن شرایط بازار سرمایه نهایتاً بنیاد مستضعفان عرضه زیرمجموعه‌های خود را انجام می‌دهد یا خیر؟ اگر بخواهیم منطقی نیز به شرایط نگاه کنیم، در این شرایط بازار سرمایه، هر گونه عرضه بنیاد در بازار سهام با استقبال مواجه نخواهد شد و سودسازی نیز رخ نخواهد داد.