ایرانیان جهان - به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، پس از ورود جیمی کارتر سی‌ونهمین رئیس‌جمهور آمریکا در 20 ژانویه 1977 برابر با سی‌ام دی‌ماه 1355 به کاخ سفید، و به رغم آرزو و تلاش‌های شاه برای پیروز شدن یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه، مسئله‌ای که ذهن‌ها را متوجه خود می‌کرد این بود که مناسبات دو کشور از این پس چگونه پیش خواهد رفت.
از سویی نیاز آمریکا به واردات نفت به‌شدت افزوده شده بود و از سوی دیگر شاه ایران بر افزایش قیمت نفت اصرار می‌ورزید. این مسئله می‌توانست بر آینده روابط دو کشور سایه بیندازد. همین هم موجب شد که ابراهیم صفایی خبرنگار واشنگتن تنها چند ماه پس از ورود کارتر به کاخ سفید با اردشیر زاهدی سفیر وقت ایران در آمریکا به گفت‌وگو بنشیند و از او درباره چشم‌انداز آینده دو کشور با حضور رئیس‌جمهور جدید بپرسد. بخش‌هایی از این گفت‌وگو را که مشروح آن روز شنبه سوم اردیبهشت 56 در صفحه 8 روزنامه اطلاعات منتشر شد در پی می‌خوانید:
روابط ایران و آمریکا در حال حاضر چگونه است؟
اگر به گذشته نگاه کنیم می‌بینیم که روابط ما با آمریکا رابطه یک دولت با یک حزب بخصوص و یک شخص معین نبوده است بلکه روابطی بسیار منطقی بین دو دولت بوده است و می‌توانم باصراحت و اعتقاد بگویم که در حال حاضر روابط موجود بین دو کشور ایران و آمریکای یکی از بهترین و معدود رابطه‌های سیاسی و ملی بین دو کشور دوست است و بهترین دلیل و نمونه نزدیکی تفاهم و دوستی این دو کشور جوابیه تلگرافی آقای کارتر به شاهنشاه آریامهر است که در آن صمیمانه از شاهنشاه تجلیل نموده و به تفصیل یادآور شده است که ضمن پی‌گیری سیاست دوستانه و نزدیک با ایران علاقمند است تا از تجربیات ارزنده شاهنشاه استفاده کند و در ضمن اظهار امیدواری نموده است که به‌زودی با شاهنشاه ملاقات کند؛ بنابراین با این طرز تلقی از جانب شخص ریاست‌جمهور آمریکا نسبت به روابط دو کشور جای هیچ‌گونه تردید نیست که دوستی ایران و آمریکا آینده روشنی دارد.
همچنین بسیاری از افرادی که در کابینه جدید دولت آمریکا عضویت دارند چند تن از ایشان قبلا در دولت پرزیدنت کندی یا دولت جانسون بوده‌اند و گروه دیگر که به همراه کارتر به دولت راه یافته‌اند خوشبختانه، افراد بسیار روشنفکری هستند که با چگونگی سیاست و روابط ایران و آمریکا آشنایی دارند و در ملاقات‌های مکرری که در عرض همین مدت کوتاه با ایشان دست داده است حسن‌نیت همه آن‌ها نسبت به ایران برای ما مسجل شده است.
لازم است در این‌جا به یک مسئله مهم نیز اشاره کنم که خوشبختانه در حال حاضر ایران تنها به خاطر نفت در جهان شهرت ندارد بلکه شخصیت و مقامی که ایران امروز برای خود در جهان کسب نموده شهرتی است که تنها به خاطر رهبری‌های شاهنشاه آریامهر به دست آمده و شناخت مردم جهان را نسبت به کشور ما صد چندان نموده است و این شناخت مردم جهان از ایران به خاطر سیر تحولی است که در سایه انقلاب شاه و مردم نصیب ملت ما شده است. بنابراین با این شناخت و برداشت مردم جهان از ایران و بخصوص مردم آمریکا به یقین می‌توان امیدوار بود که رابطه بسیار دوستانه و همکاری نزدیکی را در آینده با آمریکا در پیش خواهیم داشت و با حضور دولت کارتر می‌توان گفت که این رابطه هر روز نزدیک‌تر خواهد شد.
همکاری‌های آینده ایران و آمریکا در چه زمینه خواهد بود؟
همکاری‌های آینده ایران و آمریکا از لحاظ اقتصادی در سه تا پنج سال آینده یک همکاری وسیع و گسترده در همه زمینه‌های صنعتی، کشاورزی و فرهنگی و اقتصادی خواهد بود و در همین مدت ایران در حدود 50 تا 52 بیلیون دلار از آمریکا وسایل مورد نیاز خود را خریداری خواهد کرد و شاید از این مقدار در حدود یک‌چهارم آن مربوط به خرید وسایل نظامی باشد و بقیه مربوط به قسمت‌های صنعتی و کشاورزی و فرهنگی است. این همکاری‌های مسلما در نزدیکی بیشتر دو کشور موثر خواهد بود.
با همه این مطالب ایران یک کشور مستقل است که تحت رهبری‌های شاهنشاه آریامهر به یک سیاست مستقل ملی و مستحکم دست یافته است و به همین دلیل و با پشتوانه این استقلال، سیاست کشور ما با کشورهای دیگر فرق می‌کند بنابراین احتمالا ممکن است که در مواردی ما نیز با آمریکا اختلاف سلیقه پیدا کنیم. مثلا این‌ها فکر می‌کنند که قیمت نفت باید کمتر باشد ولی شاهنشاه آن چیزی را که صلاح مملکت خود و برای مملکت خود می‌دانند تصمیم می‌گیرند و خوشبختانه به موفقیت نیز می‌رسند و باز اشاره می‌کنم که این‌گونه اختلافات که باید آن را همان اختلاف سلیقه دانست همیشه برطرف می‌شود. همچنان‌که در گذشته نیز نمونه این اختلاف سلیقه‌ها را دیده‌ایم که با حسن تفاهم به پایان رسده است.
با تجربه‌ای که در ظرف مدت چند سال در این سمت در آمریکا دارید شناخت خود را از دولت جدید کارتر و برداشت خویش را از سیاست دولت جدید بیان کنید.
خوشبختانه این شانس را داشته‌ام که در همین مدت کم با اکثریت افراد دولت جدید از نزدیک آشنایی پیدا کنم و آن‌ها را ملاقات کنم. البته با بعضی از ایشان قبلا دوست بوده‌ام. درباره افراد عضو دولت باید گفت اینان مردمانی هستند سخت متعصب و علاقمند به سرنوشت کشورشان. اغلب‌شان بی‌اندازه با هوش‌اند و اغلب سخت‌کوشی و پشتکار دارند که باید آن‌ها را به دو دسته کاملا متمایز تقسیم کرد: یک دسته جوان‌ها هستند که با فعالیت زیاد پیش می‌روند و گروه دیگر مسن‌تر و جاافتاده‌ترند که آن‌ها نیز تجربیات پرارزش خود را پشتوانه دارند. همراهی این دو نیرو یعنی قدرت و جوانی از جوان‌ها و تجربه از بقیه نوید پیدایی یک دولت پرتلاش و پرثمر را به مردم آمریکا داده است.
باید این اصل کلی را در نظر داشت که دولت کارتر یک دولت تازه‌آمده است و درست به مثابه این است که وقتی کسی به یک خانه جدید وارد می‌شود البته چند هفته و چند ماهی طول می‌کشد که به آن خانه عادت کند. این افراد تازه‌وارد کسانی هستند که باید هم به گذشته نگاه کنند و آن را مطالعه کنند و هم به مشکلات کشورشان و کار روزانه خودشان بیندیشند و اینک با توجه به مدت کوتاهی که دولت جدید زمام امور را در دست گرفته است می‌توانم بگویم که نتیجه کوشش و فعالیت آن بسیار ارزنده و ثمربخش بوده است و این به دلیل وجود افراد متشکل این دولت است که اهمیت و عظمت کشور خود را حس می‌کنند و در مقابل مسئولیت خود را نیز نسبت به جهان و مردم خود می‌شناسند. البته کشوری که دارای یک قدرت اتمی برتر است در مقابل جهان مسئولیت دارد و خوشبختانه اینان آن مسئولیت بزرگ را احساس می‌کنند.

در مورد سیاست نفتی ایران و طرز تلقی این دولت نسبت مسئله نفت [نظرتان چیست؟]
درباره نفت بارها صحبت کرده‌ام و آن‌چه در مصاحبه اخیر با تلویزیون آمریکا گذشت الهام از فرمایشات شاهنشاه بود و همان‌طوری که اعلیحضرت فرموده‌اند نفت ماده‌ایست که به هر حال هر قدر از آن ذخیره داشته باشیم ظرف مدت حداکثر سی سال به اتمام می‌رسد. حتی آمریکا که خودش پیش‌بینی کرده بود که 60 تا 65 سال نفت ذخیره دارد امروز به این واقعیت آگاهی یافته که شاید 20 تا 25 سال دیگر مواد نفتی در منابع خود ذخیره ندارد. بدین دلیل و به دلیل اهمیت فوق‌العاده نفت در به وجود آوردن بسیاری از وسایل و ملزومات مورد نیاز مردم که به گفته شاهنشاه حتی آسپرینی که می‌خوریم بخشی از فراورده‌های نفتی است و به دلیل اهمیت وجودی خود نفت نباید به‌سادگی و به‌آسانی این ماده ذی‌قیمت را از دست داد و به دور ریخت بلکه بدون تردید باید آن را حفظ کرد تا ماده دیگری جای آن را بگیرد. می‌توان با کمی دورنگری آینده جهان را بدون نفت در نظر گرفت و آن‌گاه اهمیت نفت در حال حاضر روشن و آشکار می‌شود.
البته آمریکا در تدارک است تا در صورت کمبود نفت از چند ماده دیگر استفاده کند مثلا از منابع ذغال‌سنگ خود که مقدار آن 475 بیلیون تن پیش‌بینی شده است سود ببرد یا به وسیله اتم و یا آن‌که تبدیل سنگ شل به مواد سوختی و انرژی‌زا این کمبود را جبران کند اما با آماری که خود اینان به دست آورده‌اند هیچ‌یک از این مواد به ارزانی نفت تمام نمی‌شود و حداقل هزینه را برای تهیه این مواد به اندازه یک بشکه نفت 22 تا 25 دلار تخمین زده‌اند که در مقایسه با قیمت نفت بسیار گران تمام می‌شود به استناد همین آمار شاهنشاه درباه نفت تصمیم گرفته‌اند و در آمریکا نیز مردم و دولت به این واقعیت پی برده‌اند که در گذشته از نفت آن‌طور که باید استفاده نکرده‌اند و بی‌جهت و بی‌مقدار آن را به هدر داده‌اند و اکنون که این ارزیابی به عمل آمده به ارزش نفت پی برده‌اند. به همین دلیل اخیرا دولت آمریکا کمیسیونی متشکل از معاون رئیس‌جمهوری چند نفر عضو کابینه و گروهی کارشناس و بخصوص وزیر امور خارجه سابق آقای کیسینجر تشکیل داد تا راه‌حلی برای جلوگیری از مصرف بی‌اندازه و بی‌جهت نفت بیابند و راه‌حل دیگری برای یافتن ماده‌ای که بتواند جای نفت را برای تامین انرژی بگیرد پیدا کنند بدون تردید این عده معتقدند همان‌طوری که عده زیادی در حال حاضر معتقدند – که نفت ماده ارزنده‌ایست و تصمیم شاهنشاه ما برای احقاق حق ما درباره قیمت نفت عادلانه بوده است.
آمریکا در شش یا هشت سال قبل اگر پانزده درصد از نفت خودش را از خارج وارد می‌کرد در حال حاضر – بنا به گفته آقای فورد در نطق قبل از پایان زمان ریاست‌جمهوری‌اش – آن را به 43 درصد رسانیده اخیرا نیز شنیدیم که این مقدار واردات نفت به 48 درصد رسیده است پس بنابراین آمریکایی‌ها متوجه اهمیت نفت شده‌اند و سعی خواهند کرد مصرف نفت را به حداقل برسانند همان‌طوری که روی مصرف بنزین ماشین‌ها و حتی تامین حرارت داخلی خانه‌ها و ادارات که 65 درجه حرارت حداکثر تعیین شده است و مواردی از این قبیل نظارت می‌کنند و سعی می‌شود تا در مصرف نفت صرفه‌جویی کامل بشود.
در مورد اظهار علاقه آقای کارتر به ملاقات با شاهنشاه و احتمال سفر کارتر به ایران [نظرتان چیست]؟
در ملاقات با آقای کارتر این‌طور استنباط شد که رئیس‌جمهوری به ادامه روابط صمیمانه با ایران سخت علاقمند است و این علاقه را به‌صراحت بیان داشت و اما درباره ملاقات سران دو کشور و سفر ایشان باید بگویم که این مسئله بستگی به یکی دو ماه آینده دارد زیرا رئیس‌جمهوری به گفته خودش در دو سه ماه آینده وقت خود را برای رسیدگی به کارهای داخلی مملکت صرف خواهد کرد و چون قبلا از شاهنشاه برای سفر به آمریکا دعوت کرده‌اند شاید ابتدا شاهنشاه به آمریکا سفر کنند و بعد رئیس‌جمهوری از ایران دیدن کنند ولی به هر حال تاریخ این سفرها و ملاقات روشن نیست و دقیقا تعیین نشده است.
259
کد خبر 2054027