ایرانیان جهان - تسنیم / تحلیلگران ترکیه بر این باورند که انتخابات بهار آتی برای ترکیه، از چهارچوب رقابت شهرداری‌ها فراتر رفته و عملاً به یک همه پرسی سیاسی بزرگ تبدیل شده است.
شور و شوق انتخاباتی ترکیه را فرا گرفته و با آن که 75 روز تا زمان رای دهی مانده، اما از همین حالا تنش و دعواهای سیاسی بالا گرفته اند.
مردم ترکیه در انتخابات آتی، شهرداران و اعضای شورای استان ها و شهرستان ها را انتخاب می کنند و معمولاً با توجه به سطح بالای اختیارات شهرداران در تخصیص بودجه، استخدام و به نمایش گذاشتن توان حزب در خدمت گذاری و مدیریت، این رقابت اهمیت فراوانی دارد.
اما این بار، شاهد این هستیم که به شکلی مضاعف، پیروزی در انتخابات شهرها برای همه احزاب، در حد یک بحث حیثیتی و حیاتی، برجسته شده است! آیا چنین چیزی به نفع ترکیه است؟ آیا شهرداری باید یک نهاد کاملاً حزبی و سیاسی شود و راه رسیدن به این پست، از مسیر دوقطبی و دعواهای حزبی بگذرد یا نه؟
اینها سوالاتی هستند که در جامعه ترکیه روی آنها بحث و گفتگوی فراوانی شکل گرفته است. این روزها و در شرایطی که رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه، نامزد مورد حمایت حزب خود برای رقابت در استانبول را معرفی کرده، بسیاری از تحلیلگران، به سوی طرح این موضوع رفته اند که انتخابات آتی، از چهارچوب رقابت شهرداری ها فراتر رفته و عملاً به یک همه پرسی سیاسی بزرگ تبدیل شده است.

این روزها تحلیلگران و مفسرین سیاسی ترکیه، بیش از هر موضوعی بر حوزه انتخابیه استانبول متمرکز شده اند و درباره رقابتی حرف می زنند که نه تنها بر استانبول، بلکه بر تحولات کلان عرصه سیاسی ترکیه اثر خواهد گذاشت.
کار نامزد حزب اردوغان سخت است
مهندس مراد کوروم وزیر سابق شهرسازی و مسکن که به عنوان نامزد مورد حمایت حزب اردوغان معرفی شده، در یک سخنرانی بزرگ اعلام کرد که مشکل ترافیک استانبول را حل می کند و این شهر را به یک کلانشهر توسعه یافته و آباد تبدیل خواهد کرد.
اما یوسف ضیا جومرت، از تحلیلگران قدیمی ترکیه می گوید:«کسی که چنین ادعای ضعیفی را مطرح کند، اساساً استانبول را نمی شناسد! او قادر نیست مشکل ترافیک را حل کند. چرا؟ چون خود او و رانت های بزرگ حزب عدالت و توسعه، اول در این شهر صدها برج و مجتمع مسکونی ساختند و پس از سربرآوردن برج ها، تازه به این فکر کردند که برای جاده، اتوبان و پارکینگ، باید چه فکری کرد!؟ از این گذشته، مراد کوروم در مسیر پیروزی مانع بزرگی دارد که همانا بحران اقتصادی است. هنوز هم کار مهمت شیمشک وزیر مالی و دارایی به جایی نرسیده و طبیعتاً، مردم اردوغان را مقصر می دانند و نه امام اوغلو را!»

ییلدرای اوغور از دیگر تحلیلگران ترکیه نیز به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال است: چرا اردوغان یک فرد سیاسی را به میدان نفرستاد و ترجیح داد یک بروکرات معرفی کند؟
او در پاسخ می گوید: «خود اردوغان از 20 سالگی وارد دنیای سیاست شد. او 40 ساله بود که به عنوان شهردار کلانشهر استانبول انتخاب شد. زمانی که او به عنوان نخست وزیر انتخاب شد، 49 سال داشت. او هیچ چیزی از دنیای تجارت، بروکراسی و مسائل فنی نمی دانست و فقط بلد بود سخنرانی کند و مبارزه سیاسی را پیش ببرد. اما چرا حالا برای اغلب پست ها، فرد بروکرات معرفی می کند؟ چون اردوغان به دنبال نیروی سیاسی نیست و ربات لازم دارد. قرار نیست شهردار کسی باشد که توان حرف زدن و تصمیم گیری سیاسی داشته باشد. او فقط باید دستور اردوغان را اجرا کند و دقیقاً مانند مسئول دفتر فنی کار کند. اساساً مدتهاست که حزب عدالت و توسعه دچار این بیماری شده و فقط به بروکرات ها پست می دهد. چون آنها سیاست بلد نیستند و نمی توانند در برابر اردوغان حرفی برای گفتن داشته باشند و نهایتاً در حد رباتی عمل خواهند کرد که کارش امضا زدن و موافقت با رئیس است و نه چیزی دیگر».
انتخابات شهرداری یا رفراندوم سیاسی؟
مهمت اُجاکتان از دیگر تحلیلگران ترکیه، در یک یادداشت تحلیلی درباره انتخابات نوشته است: «با نزدیک شدن به انتخابات 31 مارس، این جمله را زیاد می شنویم: این فقط یک انتخابات محلی نیست، بلکه یک رفراندوم است. نمی‌دانم این تعبیر خوبی است یا نه، اما مطمئناً انتخابات پیش روی ما شبیه یک رفراندوم است. در کشورهایی مانند ترکیه که فرهنگ دموکراتیک ضعیفی دارند و خطوط ایدئولوژیک تند و برجسته دارند، انتخابات عموماً به عنوان موضوع مرگ و زندگی قلمداد می شود! بنابراین هم انتخابات سراسری و هم انتخابات شهرداری ها، نه در روند طبیعی خود بلکه در فضایی فوق العاده و خاص برگزار می شود. در کشورهایی مانند ترکیه که هنوز به بلوغ دموکراسی نرسیده‌ اند، امنیت در همه انتخابات به بالاترین سطح می‌ رسد و دعوا و کشمکش مرگبار در جریان است. ولی در کشورهایی که به بلوغ دموکراتیک رسیده‌ اند، مردم حتی اهمیتی نمی‌ دهند که چه کسی برنده یا بازنده است. در واقع، مقایسه ترکیه با نمونه هایی از کشورهای دموکراتیک بی فایده است. چون ما فقط شبیه خودمان هستیم!».
اُجاکتان در مقایسه بین انتخابات آتی و انتخابات ریاست جمهوری پیشین می گوید: « انتخابات محلی به معنای واقعی کلمه، در قد و قواره یک همه پرسی است. مهمترین شاخص این انتخابات، دو حوزه حساس استانبول و آنکارا است. البته همه شهرداری ها مهم هستند، اما به ویژه استانبول هم برای اپوزیسیون و هم برای دولت اهمیت حیاتی دارد. مخالفین اردوغان، پس از آن شکست سنگین، می خواهند در استانبول پیروز شوند و جبران مافات کنند. اردوغان هم می خواهد با پیروزی در این شهر، بُرد پیشین خود را یادآوری و تثبیت کند. اگر اکرم امام اوغلو برای دومین بار استانبول را تصاحب کند، نه تنها استانبول را خواهد گرفت، بلکه محاسبات سیاسی سال 2028 را نیز تغییر خواهد داد. اگر رئیس جمهور رجب طیب اردوغان موفق شود استانبول را پس بگیرد، جایگاه بی رقیب خود را در دنیای سیاست ترکیه تحکیم کرده و حتی برای انتخابات 2028 میلادی، خطری جدی بر سر راه اردوغان و حزب او خواهد شد».

اجاکیتان بر این باور است که رقیب حقیقی امام اوغلو، مراد کوروم نیست.
او درباره این موضوع نوشته است: رقابت حقیقی در استانبول، بین اکرم امام اوغلو و مراد کوروم خواهد بود. اما، مانند همه تحلیل‌های سیاسی، این احساس در جامعه به کرات بیان می‌ شود که انگار مسابقه بین اردوغان و امام اوغلو خواهد بود. حتی در مراسم معرفی نامزدها در حزب عدالت و توسعه، به خود مراد کوروم اهمیت ندادند و نگذاشتند دو دقیقه حرف بزند! چرا؟ چون قرار است خود اردوغان این کمپین را پیش ببرد! مراد کوروم مدتی رئیس بنیاد مسکن و مدتی هم وزیر شهرسازی و مسکن بوده و چیزی از دنیای سیاست نمی داند. اما اکرم امام اوغلو، هم شهردار کلانشهر استانبول بوده و هم تجربه، درخشش و محبوبیت سیاسی بالایی دارد. بسیاری از بزرگان حزب عدالت و توسعه از این موضوع در هراس هستند و می گویند؛ کاش اردوغان به جای مراد، فخرالدین کوجا وزیر بهداشت یا علی یرلی کایا وزیر کشور را می آورد که شانس آنها برای پیروزی بیشتر است.
بنابراین در سازماندهی حزب حاکم، کسی امید چندانی به پیروزی کوروم ندارد. با این حال، اردوغان انتخاب نهایی خود را اعلام کرده و کاری نمی توان کرد. فراموش نکنیم که برای اردوغان، اهدافی که در استانبول باید در درازمدت محقق شود، مهمتر از تصاحب شهرداری است. اردوغان به دنبال احداث گذرگاه جدید استانبول برای اتصال دریای سیاه به مرمره از طریق یک آبراه جدید است که ده ها میلیارد دلار ارزش دارد و اگر مراد کوروم پیروز شود، به عنوان فردی که با رانت پیمانکاران نزدیک به اردوغان در ارتباط بوده، می تواند رویای رئیس جمهور را محقق کند.
تحلیلگر ترکیه در پایان به این اشاره کرده که این کشور، دو ماه و نیم فرصت دارد. او آرزومند آن است که در این مدت، اکرم امام اوغلو و مراد کوروم، پروژه های خود را توضیح دهند و در انتخابات 31 مارس که در واقع یک رفراندوم خواهد بود، یک رقابت شرافتمندانه و دور از جدل را پیش ببرند و فضا به سوی امنیتی شدن نرود.