ایرانیان جهان - گروه ساجد دفاع‌پرس: عملیات «طریق‌القدس» که در هشتم آذر سال 1360 به اجرا درآمد، اولین حلقه از زنجیره طرح‌های دوازده‌گانه‌ای «کربلا» و استراتژی جدید جمهوری اسلامی ایران برای آزادسازی سرزمین‌های اشغالی و رسیدن به مرز‌های بین‌المللی محسوب می‌شد؛ عملیاتی که شیوه اجرایی آن مبتنی بر تجارب جنگ انقلابی سپاه در بیش از 20 عملیات به‌دست آمده بود که سرانجام منجر به آزادسازی 650 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی؛ شامل شهر بستان، حدود 70 روستا، پنج پاسگاه مرزی و نیز تنگه استراتژیک چذابه و همچنین دسترسی به بخشی از مرز‌های بین‌المللی شد.
بر اساس اسناد به یادگار مانده از دوران دفاع مقدس، گزارشی از شرح و طرح عملیات طریق‌القدس همراه با جزئیات عملیات در سه محور این عملیات و نتایج آن را در ادامه مشاهده می‌کنید که از جانب یکی از رزمندگان یا فرماندهان مکتوب شده است.
گزارش در مورد «شرح» و «طرح» عملیات طریق‌القدس
نام عملیات: طریق‌القدس (کربلا یکم)
تاریخ عملیات: 60/9/8
نیرو‌های شرکت‌کننده در عملیات:
محور بستان:
نام خطوط (الله‌اکبر – صالح حسن – فنیخی – رمل – حمودعاصی) که عملیات از آن‌جا آغاز شد.
تیپ امام حسین (ع): متشکل از 10 گردان تقویت‌شده، 8 گردان عمل کننده و 2 گردان پشتیبانی.
تیپ 3 لشکر 92 اهواز به‌نام تیپ دشت‌آزادگان، پشتیبان تیپ امام حسین (ع) بوده است.
هدف‌های تعیین‌شده از قبل دز طرح عملیات (برای این محور):
1- آزادسازی جبهه‌های غرب بستان به نام جابر حمدان و شمال بستان، پل ابوجلاج و چزابه.
2- آزادسازی شهر مرزی بستان.
3- تشکیل یک جناح محاصره.
4- قطع خطوط ارتباطی شمال و جنوب (فکه و خیبر) و پدافند نوار مرزی تنگه چذابه.
وضعیت نیرو‌های دشمن در این محور:
حدود یک تیپ تقویت‌شده زرهی با دو گردان پیاده مکانیزه و 2 گردان کماندو.
آرایش نیرو‌های دشمن در این محور:
خطوط اول جبهه پیاده و کماندو.
خطوط دوم جبهه پیاده و مکانیزه.
خطوط سوم جبهه واحد‌های زرهی و سلاح‌های سنگین.

وضعیت نیرو‌های دشمن در این محور:
یک تیپ باز از لشکر 6 عراق به‌نام تیپ 36
آرایشات دشمن:
مواضع شدید پدافندی و استقرار تعداد بی‌شماری تیربار در خطوط اول در خطوط بعد مثل محور بستان.
جمعاً:
تعداد نفرات سپاه و بسیج 9000 نفر
تعداد نفرات عمل‌کننده 7800 نفر
از ارتش 3 تیپ زرهی
شروع عملیات: (در محور بستان)
ساعت 12:30 شب 60/9/8 همراه با ریزش باران شدید در ساعت اولیه، خطوط اول دشمن سقوط می‌کند؛ با نیرو‌های پیاده سپاه و بسیج و ارتش. که مقاومت دشمن در این منطقه یک ساعت و نیم بوده و در این محور تیپ امام حسین (ع) که یک تیپ تقویت‌شده بوده است، شبیه یک لشکر، موفق به تصرف مناطق از قبل تعیین‌شده می‌شود؛ که از یک تیپ دشمن، فقط تعدادی توانستند خود را به آن طرف مرز برسانند.
خسارت دشمن:
در این منطقه بسیار سنگین بوده و با به جا گذاشتن بی‌شمار کشته و غنایم بسیار (توپخانه – ماشین‌های راه‌سازی از انواع گوناگون و خودرو) عقب‌نشینی می‌کند و نیرو‌های اسلام خیلی راحت توانستند تا مرز بروند و فعلا در 3 کیلومتری مرز به حالت پدافند از نوار مرزی هستند.
علت پیشروی در این محور، منطقه‌ای به نام رملی بوده است که در پشت نیرو‌های عراقی واقع شده که دشمن فکر این‌که نیرو‌های اسلام بتوانند از این منطقه نفوذ کنند را نمی‌کرده است و بعد از گذشتن نیرو‌ها از این منطقه شنزار، بعد از 24 ساعت از پشت، دشمن را دور می‌زنند و نزدیک به 500 تن از ارتش «جیش‌العشبی» بعثی‌ها را اعدام می‌کنند.
در این محور، جاده ارتباطی فکه به جفیر (شمال و جنوب) قطع می‌شود، نیسان بعد از 24 ساعت پاکسازی می‌شود و تعداد بیشماری روستا‌های اطراف بستان تسخیر، و تقریباً 95 درصد عملیات موفق واقع می‌شود.
یادآوری؛ در بین‌المجالس گفته شده بود از طرف صدام که ما شدیدترین موضع پدافندی را در بستان داریم و نیرو‌های ایرانی فکر این‌که بتوانند این منطقه را تسخیر کنند را نمی‌توانند داشته باشند.

محور دهلاویه:
نام خطوط (جاده دهلاویه بستان – مگاسیس – رمله) که عملیات از آن‌جا آغاز شده.
نیرو‌های شرکت‌کننده در عملیات:
از سپاه و بسیج: تیپ کربلا با 8 گردان (6 گردان عمل‌کننده و 2 گردان پشتیبان‌کننده.
از ارتش: تیپ 2 زنجان وابسته به لشکر 16 قزوین، پشتیبان تیپ کربلا.
هدف‌های تعیین شده از قبل در طرح‌های عملیات (برای این محور):
1- پیشروی در عمق و فشار به نیرو‌های در محاصر. تسخیر پل سابله. آزادسازی جاده بستان به دهلاویه. تصرف جاده سابله به الوان و جاده دوم سابله به الوان و پیشروی به جنوب و رودخانه نیسان و کمک به تیپ امام حسین (ع).
وضعیت نیرو‌های دشمن در این محور:
تیپ 12 از لشکر 6 عراق که بک تیپ دست‌نخورده بوده است و از اول جنگ تا حال وارد عملیات نشده بود و از نیرو‌هایی بوده است که در جنگ اعراب و اسرائیل شرکت داشته و لشکر 6 عراق یکی از قدیمی‌ترین لشکر‌های عراق می‌باشد، و ثانیاً در منطقه قصرشیرین به‌طور احتیاط به‌سر می‌برده است.
آرایش دشمن:
خط پدافند بسیار قوی و شکل استقرار در محور بستان.
محور سویدانی:
نام خطوط (چولانه – دقاقله و سویدانی) که عملیات از آن‌جا آغاز شد.
نیرو‌های شرکت‌کننده در عملیات:
از سپاه و بسیج: تیپ عاشورا با 8 گردان (6 گردان عمل‌کننده و 2 گردان پشتیبان).
از ارتش: تیپ 1 قزوین وابسته به لشکر 16، پشتیبان تیپ عاشورا.
هدف‌های تعیین‌شده از قبل در طرح عملیات در این محور:
1- تسخیر رودخانه نیسان و پدافند آن و منهدم کردن 3 پل، تانک و خودرو و یک پل پی‌ام‌پی (سرپل) و جناح دیگر محاصره.
2- به تصرف درآوردن روستای زین‌العابدین.

ضمیمه:
از استراق که از بیسیم نیرو‌های بعثی شده، چنین برآمد که دشمن از ساعت شروع عملیات با اختلاف یک‌ساعت و نیم با خبر بوده و به تمام واحدهایش آماده‌باش 100 درصد داده بود که تمام نیروهایش بعد ار تسخیر سنگرهایشان با پوتین و تجهیزات کامل دیده شده بودند. وقتی خدمه‌های تانک در کنار زره‌پوش‌های خود آماده به‌سر می‌بردند که به‌محض حمله، تانک‌های خود را عقب بکشند، و به علت آمادگی دشمن و تدافع شدید و مقاومت بی‌حساب دشمن، باعث تلفات زیادی بود که به نیرو‌های اسلام وارد شد.
حملات هوایی:
در روز 60/9/8 تا ظهر به علت این‌که هوا ابر و بارانی بوده است، هیچ حمله‌ای نداشته و از بعدازظهر به بعد، شدیدترین بمباران هوایی را در یک‌سال جنگ داشته تا روز بعد از آن و چند روز دیگر. هواپیما‌های عملیاتی آن «میراژ» بوده است و بمب‌افکن‌هایش خودِ توپولوف (و مناطق حمله هوایی شهر سوسنگرد، شهر بستان، خطوط پشت جبهه (که اطلاعات بیشتر در این مورد نداریم)).
خسارات وارده به دشمن: در محور بستان به میزان 100 درصد، در محور دهلاویه 50 درصد و در محور سویدانی 30 درصد.
شهدای ما: این آماد دقیق نیست! 1300 نفر که 980 نفر آن را بسیج و سپاه تشکیل می‌دهد.
زخمی: 4500 نفر
تانک و خودرو: نزدیک به 62 عدد که 40 تانک و پی‌امپی و اسکورپین و بقیه خودرو بوده است.
تلفات جانی و مالی نیرو‌های بعثی:
تانک منهدم شده: 190 دستگاه
هواپیما: 9 فروند
هلی‌کوپتر: 3 فروند
کشته: حدود 1100 نفر
اسیر: حدود 1000 نفر
بولدوزر: 20 دستگاه از انواع گوناگون

محور دهلاویه در شروع عملیات:
در این محور، نیرو‌های دشمن خط پدافندی قوی داشته‌اند و نیرو‌های اسلام باید رو در رو با کفر می‌شدند. در صورتی که پیاده باید در عملیات به‌صورت غافلگیرانه یا به‌طور محاصره و دور زدن عمل می‌کردند که به این علت، نیرو‌های خودی با مقاومت شدبد بعثی‌ها مواجه شده و باعث تلفات زیادی می‌شویم.
تاکتیک دشمن در این محور به این صورت بوده است که در چندساعت قبل از حمله، نیرو‌های زرهی خود را که در خاکریز سوم بودند، به عقب می‌کشند تا ضربه کمتری را متحمل شوند که با روشن شدن هوا که بهترین موقع برای مانور تانک است، دست به حمله بزنند. در این صورت با مقاومت شدید و پدافند قوی پعثی‌ها در این منطقه تیپ کربلا با دو گردان توانست پل سابله را آزاد کند و سمت چپ سابله حدود 2 کیلومتر پیشروی بشود.
در استراق سمعی که در این محور از بیسیم دشمن شده، از فرمانده عملیات نیرو‌های بعثی این دو موضوع فهمیده شد بود که اصرار زیادی به نیرو‌های خودشان داشته‌اند که شرافت و حیثیت ما در پل سابله است.
و در این قسمت از یک تیپ عراق به مقدار 50 درصد ضربه می‌خورد.
و در این محور ما موفق به گرفتن پل سابله و جاده دهلاویه به بستان می‌شویم.
محور سویدانی: (در شروع عملیات)
در این محور در ساعت 4 بامداد از چند پل یاد شده، یک پل به تصرف نیرو‌های ما در می‌آید و عراق ار چند نقطه آن‌ها را مورد حمله قرار می‌دهد؛ البته با روشن شدن هوا، بدین‌صورت تلفات ما در این نقطه زیاد می‌شود؛ و عده‌ای از برادران اسیر می‌شوند و عده‌ای در محاصره قرار می‌گیرند که خبری از آن‌ها به‌دست نیامده؛ و بعد از مقاومت بسیار، تصمیم می‌گیرند از یک پل تصرف‌شده به‌مقدار 100 متر عقب نشسته و همان‌جان را موضع پدافند خود قرار دهند و عراق تا پایان عملیات از چند پل دیگر استفاده می‌کرده است.
از یک تیپ عراق در این منطقه به‌مقدار 30 درصد ضربه می‌خورد.
و در این محور ما موفق به تثبیت نیرو بر روی یکی از پل‌های نیسان می‌شویم.

حرکات تازه عراق در منطقه (عقب‌نشینی)
در مورخه 60/9/30
طی چند شب متمادی عراق از منطقه جنوب بستان تا پشت رودخانه نیسان عقب‌نشینی می‌کند.
بعد از گرفتن پل سابله و قطع (جفیر به فکه) جاده تدارکاتی دشمن دو تیپ شکست‌خورده عراق که مابین رودخانه نیسان و رودخانه سابله قرار داشتند، به فاصله 100 کیلومتر مربع که از پشت به باتلاق ختم می‌شود و از جنوب یک نیم‌دایره محاصره تکمیل‌شده بودند، دست به عقب‌نشینی می‌زنند.
چون عراق در منطقه موضع پدافند دارد و موضع پدافند باید نقطه استراتژیک باشد؛ این [گونه] بود که این منطقه برای ماندن خطرناک بود و امکان هرلحظه در محاصره قرار گرفتن و ضربه خوردن را داشت؛ و با به‌جا گذاشتن تعدادی لودر و تانک و وسایل دیگر از سابله در شب اول 3 کیلومتر و بعد در شب‌های دوم و سوم تماماً از منطقه فرار می‌کند و در پشت رودخانه نیسان در منطقه هویزه پدافند می‌کند (احتمال می‌رود که امدادهای غیبی شبانه به آن‌ها حمله کرده باشند!)
و فعلا با همین نیرو و مقداری دیگر، تأمین رودخانه نیسان را برقرار کرده که مبادا پیشروی کنیم به طرف هویزه.
و باز به احتمال زیاد شدید عراق از طرح دوم عملیات قدس آگاه بوده و طرح دوم عملیات قدس، پاکسازی همین نقطه بوده است
و با این کار عراق طرح طریق‌القدس کاملا تکمیل شده است. با تفاوت این‌که یکی از اهداف طرح قدس از بین بردن نیرو‌های بعثی است و با این فرارشان، بدون ضربه عقب‌نشینی کردند.
و سلام
و من الله توفیق
اهواز 60/10/6
انتهای پیام/ 113