بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - توسعه شهری و زیرساخت‌های مناسب و برنامه‌ریزی‌شده می‌تواند رشد جمعیت را به‌ طور مؤثرتری تقویت کند و به باور کارشناسان بین‌المللی با تمرکز بر ایجاد شهرهای پایدار از طریق تامین مسکن، حمل و نقل و خدمات ضروری کافی می‌توان فشار بر منابع را نیز کاهش داد.
به گزارش امتداد، کارشناسان می‌گویند علاوه بر اینها، حفاظت از محیط زیست و اجرای شیوه‌های مدیریت منابع پایدار نیز در این زمینه موثر است.
این اقدامات شامل ترویج استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، آموزش و گسترش فرهنگ صرفه جویی و حفظ منابع طبیعی است.
در سال‌های اخیر روند کاهش جمعیت و رشد پدیده سالمندی در کشورهای مختلف جهان به بحرانی چشمگیر در سراسر دنیا تبدیل شده است و سران کشورها تاکید دارند برای حل این بحران به تدابیر ویژه‌ای نیاز است.
دلیل قرار گرفتن در این بحران این است که نرخ زاد و ولد در بسیاری از مناطق دنیا به سرعت رو به کاهش است. در نتیجه جمعیت کشورها پیرتر می‌شود که به نوبه خود می‌تواند مانع رشد اقتصادی نیز شود و این شرایطی است که دولت‌ها معمولا مایلند از وقوع آن اجتناب کنند.
در همین حال توسعه زیرساخت های شهری و بهبود امکانات می‌تواند عامل مهمی در تشویق خانواده ها برای فرزندآوری باشد زیرا دیدگاه مثبت تر زوجین نسبت به محل زندگی‌شان می تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.
کشورهای بزرگ جهان از جمله چین و آمریکا در حال دست و پنجه نرم کردن با این بحران هستند با این حال ممکن است برخی از سیاست‌گذاری‌های اخیر و مشوق‌ها بتوانند روند سریع کاهش جمعیت را کاهش دهند.
جمعیت چین در حال آب رفتن و پیر شدن است و در مقابل، رشد جمعیت کشورِ رقیب یعنی هند به دلیل ‌جوان‌تر بودن و نرخ بالاتر باروری، روندی صعودی دارد.
بر اساس برآوردهای سازمان ملل متحد، هند در سال 2023 با پشت سر گذاشتن چین به پرجمعیت‌ترین کشور جهان تبدیل شد.
چین از دیرباز یکی از پرجمعیت ترین مناطق جهان بوده و برخی از دلایل این امر به پهناور بودن این سرزمین، خاک حاصلخیز و آب و هوای مساعد برای کشت و زرع برمی‌گردد. در عین حال در قرون گذشته مراحل طولانی ثبات سیاسی در چین وجود داشته و مردم از جنگ‌های خونین در امان بوده‌اند. این فاکتورها درباره هند هم صدق می‌کنند.
کارشناسان در سراسر جهان اظهار می‌کنند که اگر زیرساخت‌های اجتماعی که هم شامل درمان و آموزش و پرورش می‌شود و هم شامل رفاه اجتماعی و امنیت شغلی و از سوی دیگر به سلامت روان افراد نیز مربوط است با مشکلات عدیده‌ای مواجه نباشد، افزایش جمعیت و کاهش روند نزولی زاد و ولد میسر خواهد بود.
به گزارش گاردین، برای مثال دولت ژاپن به‌عنوان بخشی از بودجه سال 2024 مبلغ 5.3 تریلیون ین (28.33 میلیارد پوند) را به تقویت حمایت مالی از والدین دارای فرزند یا در انتظار فرزند، همچنین گسترش دسترسی به خدمات مراقبت از کودک و افزایش مزایای مرخصی والدین اختصاص داده است. دولت حتی طرح‌هایی ابتکاری پیشنهاد داده است که با ارائه مشوق‌های مالی، زنان را به نقل‌مکان به مناطق روستایی ترغیب می‌کند تا نرخ پایین ازدواج که بسیاری می‌گویند دلیل کاهش نرخ زاد و ولد در این کشور است، افزایش پیدا کند.
برخی از اقدامات اخیر دولت‌های جهان که زوج‌ها را به فرزندآوری ترغیب می‌کند، عبارتند از:
– دولت چین از زمان لغو سیاست تک‌فرزندی در سال 2016 سعی کرده است با تخفیف مالیاتی و ارائه خدمات بهتر بارداری، زوج‌ها را به فرزندآوری تشویق کند. مقامات چین اقداماتی مانند کسر مالیات، افزایش مرخصی زایمان، بهبود بیمه درمانی و اختصاص یارانه مسکن را در سال‌های اخیر در نظر گرفته‌اند.
– ارائه پاداش‌ها و کمک هزینه‌ها به والدین می‌تواند یکی از مشوق های افزایش فرزندآوری باشد. همچنین کاهش هزینه و شهریه‌های مهدهای کودک و مراکز نگهداری از کودکان نیز کمک کننده است. در همین راستا، مقامات کره جنوبی برای افزایش نرخ زاد و ولد به کارمندانی که صاحب فرزند شوند، مرخصی تشویقی می‌دهند تا بیشتر در منزل بوده و از فرزند خود مراقبت کنند.
– کار کردن در برخی از کشورها از جمله کره جنوبی، چین و ژاپن به ویژه برای کارمندان زن حالت افراطی به خود می‌گیرد و در بیشتر کشورهای توسعه یافته فرهنگ کار با زندگی خانوادگی در تضاد است. یکی از گزینه های موجود در اختیار دولت ها این است که سعی کنند دورکاری و کار پاره وقت را بیشتر در دسترس قرار دهند. در کشورهایی با شمار بالاتر مشاغل پاره وقت و دورکاری، تمایل به فرزندآوری به مراتب بیشتر است.
– کارشناسان در یک بررسی خانواده‌های دارای یک فرزند را مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که کاهش دغدغه های کاری پدران و حضور بیشتر در کنار خانواده و مشارکت در کارهای خانه با شانس داشتن فرزند دوم در آن خانواده مرتبط است.
– فقط نیمی از کشورهایی که جز لیست کشورهای توسعه‌یافته یونیسف هستند حداقل شش ماه مرخصی با حقوق کامل به مادران می‌دهند. استونی طولانی‌ترین مرخصی بارداری با حقوق کامل را دارد. در این کشور مرخصی بارداری با حقوق کامل 85 هفته است و این در حالیست که ایالات‌متحده هیچ برنامه دولتی تحت عنوان مرخصی بارداری ندارد. بلغارستان هم مرخصی با حقوق طولانی‌ برای بارداری و زایمان دارد اما با وجود چنین برنامه سخاوتمندانه‌ای، پیش‌بینی‌های جمعیتی سازمان ملل در مورد بلغارستان نشان می‌دهند این کشور تا سال 2050 میلادی، 20 درصد جمعیت خود را از دست می‌دهد. هرچند مرخصی دوران بارداری و زایمان بلغارستان طولانی است اما این کشور از جهات دیگر همچنان برای پدر و مادرها شرایط سختی دارد. هنوز مشکلات زیادی هست مثل نبود خدمات حرفه‌ای نگهداری از کودکان، حقوق پایین و تورم بسیار بالا، قیمت بالای املاک و خانه و اختلاف زیاد بین حقوق زنان و مردان.
کشوری که با 1/45 میلیارد جمعیت، خواهان فرزندان بیشتر است
بر اساس برآوردهای سازمان ملل متحد، هند در سال 2023 با پشت سر گذاشتن چین به پرجمعیت‌ترین کشور جهان تبدیل شد. شاید تصور کنید با جمعیتی نزدیک به 1/45 میلیارد نفر، این کشور دیگر نباید دغدغه فرزندآوری بیشتر داشته باشد. اما این بحث ناگهان در هند داغ شده است.
رهبران دو ایالت جنوبی آندرا پرادش و تامیل نادو اخیرا خواهان افزایش تعداد فرزندان خانواده‌ها شده‌اند.
آندرا پرادش که نگران نرخ پایین باروری و پیر شدن جمعیت است، در حال بررسی ارائه مشوق‌هایی برای فرزندآوری بیشتر است. این ایالت همچنین قانون داشتن «حداکثر دو فرزند» را به عنوان شرطی برای نامزدی در انتخابات محلی لغو کرده و گزارش‌ها نشان می‌دهند که تلنگانا، ایالت همسایه هم ممکن است به زودی همین کار را انجام دهد. تامیل نادو نیز اقدامات مشابهی را دنبال می‌کند.
نرخ باروری در هند به شدت کاهش یافته است از میانگین 5/7 تولد به ازای هر زن در سال 1950، به نرخ فعلی دو فرزند.
رهبران این ایالت‌ها نگرانند که تغییرات جمعیتی هند، با نسبت‌های مختلف جمعیت ایالت‌ها، به شدت بر نمایندگی انتخاباتی و تخصیص کرسی‌های پارلمان و منابع مالی فدرال تاثیر بگذارد. به گزارش بی‌بی‌سی، آنها نگرانند که با وجود عملکرد اقتصادی بهتر و سهم قابل توجهی که در درآمدهای ملی دارند، به خاطر سیاست‌های موفق خود در زمینه کنترل جمعیت مجازات شوند.
بنابر این گزارش، نرخ باروری در برخی ایالت‌های هند برابر یا کمتر از بسیاری از کشورهای اروپایی است و از آنجا که این روند منجر به پیری جمعیت و مشکلات مرتبط با آن می‌شود برای فرمانداران ایالات مختلف، عملکرد موفقی محسوب نخواهد شد. به گفته جمعیت‌شناسان چالش اصلی، پیری سریع جمعیت هند است که ناشی از کاهش نرخ باروری است.
در میان چالش‌های گوناگونی که ممکن است کشورهای مختلف در مسیر ایجاد بستری مناسب برای معیشت و زندگی مردم خود داشته باشند، یکی از آسیب‌پذیرترین عوامل که مانع از تامین نیازهای خانواده‌ها می‌شود و به طور خاص کودکان را در معرض آسیب و خطر قرار می‌دهد، درگیری‌های داخلی، تنش‌های قومی و جنگ است.
«آخیم اشتاینر»، مدیر برنامه پیشرفت و توسعه سازمان ملل متحد، می‌گوید: درگیری‌ها در سال‌های اخیر تشدید و افزایش یافته است، تلفات به اوج جدیدی رسیده است، میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند و این موارد باعث اختلال گسترده در زندگی و معیشت مردم شده است.
کشورهای در حال جنگ از هر 10 شاخص فقر چند بعدی، محرومیت بالاتری را نسبت به سایر کشورها تجربه می‌کنند.
تفاوت‌های مشابهی در زمینه‌هایی مانند آموزش کودکان (17.7 درصد در مقابل 4.4 درصد)، تغذیه (20.8 درصد در مقابل 7.2 درصد) و مرگ و میر کودکان (8 درصد در مقابل 1.1 درصد) بین این مناطق مشهود است.