بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - تین نیوز |
در حالی که قوانین جدید آمریکا در صنعت کشتی سازی با هدف کاهش وابستگی به چین و تقویت ناوگان داخلی این کشور در حال شکل گیری است، فرصتی بی نظیر برای همکاری های بین المللی فراهم شده که می تواند با توافق ایران و آمریکا، صنعت کشتی سازی ایران را متحول کند؛ اما آیا این فرصت در سایه چالش های دیپلماتیک و رقابتی قابل تحقق است؟
به گزارش تین نیوز به نقل از مارین نیوز، با توجه به تحولات اخیر در سیاست های دریایی و صنعتی ایالات متحده، در صورت دستیابی ایران و آمریکا به توافقی جامع، یکی از حوزه های کلیدی همکاری می تواند استفاده از ظرفیت های قوانین جدید حمایتی آمریکا در صنعت کشتی سازی باشد.
این قوانین که با هدف تقویت توانایی های کشتی سازی داخلی و کاهش وابستگی به چین تصویب شده اند، فرصت هایی را برای کشورهای هم پیمان و شرکای تجاری آمریکا فراهم می کنند. در این راستا، بررسی تجربه کره جنوبی در برنامه ریزی برای بهره برداری از این فرصت ها می تواند به عنوان الگویی برای ایران در توسعه همکاری های احتمالی مورد استفاده قرار گیرد. در دسامبر 2024، گروهی از نمایندگان و سناتورهای آمریکایی قانون «کشتی ها برای آمریکا» (SHIPS for America Act) را با هدف احیای صنعت کشتی سازی داخلی و تقویت امنیت دریایی ایالات متحده ارائه کردند. این قانون که از حمایت گسترده اتحادیه های کارگری، سازمان های بندری و صنایع دریایی برخوردار است، شانس بالایی برای تصویب در کنگره دارد. اهداف اصلی این قانون شامل تأسیس مشاور امنیت دریایی در کاخ سفید و هیئت امنیت دریایی برای هماهنگی سیاست های دریایی در سطح ملی است. همچنین، این قانون با تأسیس صندوق اعتماد امنیت دریایی، تأمین مالی مستقلی مشابه صندوق های حمل ونقل جاده ای فراهم می کند و قرار است از سال 2025 تا 2034، سالانه 2.5 میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در صنعت کشتی سازی اختصاص یابد.
علاوه بر این، ارائه 25 درصد تخفیف مالیاتی برای سرمایه گذاری در زیرساخت های کشتی سازی ایالات متحده، افزایش تعداد کشتی های تجاری تحت پرچم آمریکا از 80 فروند به 250 فروند طی دهه آینده، و الزام ساخت کشتی های ناوگان راهبردی در آمریکا با پرچم و خدمه آمریکایی از دیگر محورهای این قانون است. این قانون همچنین امکان استفاده از کشتی های ساخت خارجی به عنوان کشتی های موقت تا سال 2029 را فراهم می کند، مشروط بر اینکه در نهایت با کشتی های ساخت آمریکا جایگزین شوند. از سوی دیگر، الزام به استفاده 100 درصد از کشتی های آمریکایی برای حمل کالاهای دولتی (در مقایسه با 50 درصد فعلی) و تخصیص 10 درصد از واردات آمریکا از چین به ناوگان تحت پرچم آمریکا طی 15 سال آینده، از جمله مقررات سخت گیرانه این قانون است.
در بخش محدودیت های تجاری، تعرفه تعمیر کشتی های آمریکایی در چین تا 200 درصد افزایش یافته، در حالی که معافیت مالیاتی موقت برای کشتی هایی که ابتدا در آمریکا تعمیر شوند اما به دلایل عملیاتی در خارج تعمیرات خود را تکمیل کنند، پیش بینی شده است. در فوریه 2025 نیز سناتورهای آمریکایی دو قانون جدید با عناوین «قانون تضمین آمادگی نیروی دریایی» و «قانون تضمین آمادگی گارد ساحلی» را معرفی کردند که ساخت کشتی های نظامی و گارد ساحلی را به کشورهای هم پیمان ناتو یا متحدان ایندوپاسیفیک محدود کرده و همکاری با شرکت های وابسته به چین را ممنوع می سازد. این قوانین همچنین بر تأیید هزینه های پایین تر ساخت در مقایسه با کشتی سازی آمریکا و همکاری با متحدان استراتژیک تأکید دارند.
کره جنوبی، به عنوان یکی از بزرگ ترین قدرت های کشتی سازی جهان، برنامه ای راهبردی برای بهره گیری از این قوانین تدوین کرده است. این کشور با انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری مشترک با کشتی سازان آمریکایی، به تأمین نیازهای ناوگان تجاری و نظامی آمریکا کمک می کند و واحدهای تولیدی در خاک آمریکا ایجاد کرده تا از مشوق های مالیاتی بهره مند شود و محدودیت های قانونی را دور بزند. همچنین، کره جنوبی با پیشنهاد ارائه خدمات تعمیر و نگهداری کشتی های ناوگان آمریکایی با استانداردهای مورد تأیید پنتاگون و مذاکره برای تأمین قطعات و فناوری های پیشرفته، در پروژه های تعمیر و نگهداری کشتی ها مشارکت دارد. این کشور همچنین با ساخت کشتی های تحت پرچم آمریکا در خاک خود و مذاکره برای تأمین کشتی های موقت، به زنجیره تأمین ناوگان راهبردی ایالات متحده وارد شده است.
در صورتی که ایران و آمریکا به توافقی دست یابند، این قوانین می توانند فرصت هایی برای ایران ایجاد کنند. ایران می تواند از سرمایه گذاری ها و مشوق های مالی قانون «کشتی ها برای آمریکا» برای توسعه صنعت کشتی سازی داخلی خود بهره ببرد و با همکاری شرکت های آمریکایی یا تأمین کنندگان تجهیزات دریایی، به فناوری های پیشرفته تر و استانداردهای بین المللی دست یابد. همچنین، با توجه به الزام حمل درصد قابل توجهی از بارهای وارداتی آمریکا (به ویژه از چین) توسط کشتی های آمریکایی یا هم پیمانان، ایران می تواند از طریق شرکت های واسطه یا راهبردهای دیپلماتیک وارد این زنجیره شود و درآمدهای حمل ونقل دریایی خود را افزایش دهد. علاوه بر این، با توجه به نیاز آمریکا به افزایش ظرفیت کشتی سازی، ایران می تواند با کسب استانداردهای فنی لازم، در تأمین قطعات و تجهیزات دریایی مشارکت کند.
با این حال، موانع متعددی پیش روی ایران قرار دارد. حتی در صورت توافق، تحریم های مرتبط با صنعت دریایی ایران ممکن است پابرجا بماند یا لغو آن ها زمان بر باشد و محدودیت های قانونی آمریکا همکاری مستقیم شرکت های ایرانی را دشوار کند. رقابت شدید با کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن، که هم پیمانان آمریکا هستند و از مزایای بیشتری برخوردارند، نیز چالش دیگری است که ایران باید برای آن استراتژی های مؤثری طراحی کند. نبود روابط دیپلماتیک رسمی و دشمنی تاریخی میان ایران و آمریکا، بهره برداری مستقیم از این قوانین را پیچیده می کند و ایران را به استفاده از واسطه های بین المللی مجبور می سازد. از آنجا که این قوانین عمدتاً به نفع هم پیمانان آمریکا تنظیم شده اند و ایران در این دسته قرار نمی گیرد، استفاده از این فرصت ها با مشکلات اساسی مواجه است.
با توجه به این چالش ها، از جمله تحریم ها، نبود روابط دیپلماتیک و رقابت شدید با قدرت هایی مانند چین و کره جنوبی، بهره برداری مستقیم از قوانین حمایتی آمریکا برای ایران عملاً دشوار و غیرممکن به نظر می رسد. به همین دلیل، پیشنهاد می شود ایران به جای امید به این قوانین، با تدوین قوانین حمایتی داخلی مشابه، صنعت کشتی سازی خود را توسعه دهد. این رویکرد می تواند توانمندی های داخلی را تقویت کند، فرصت های شغلی ایجاد نماید و سرمایه گذاری خارجی را جذب کند. در این راستا، ایران می تواند از تجربیات کشورهای پیشرفته در این حوزه بهره ببرد و قوانینی شامل مشوق های مالیاتی و سرمایه گذاری، مانند تخفیف مالیاتی برای شرکت های کشتی سازی داخلی، تأسیس صندوق های حمایتی و معافیت مالیاتی برای واردات قطعات، طراحی کند.
تقویت زیرساخت ها از طریق توسعه بنادر، تأسیس مراکز تحقیق و توسعه و تشویق به ساخت کارخانه های کشتی سازی در مناطق اقتصادی ویژه نیز ضروری است. تأمین مالی و تسهیلات بانکی با بهره پایین برای خرید تجهیزات و حمایت از پروژه های تحقیقاتی در طراحی کشتی های بهینه، به رقابت پذیری ایران در بازارهای جهانی کمک می کند. برنامه های آموزشی برای تربیت نیروی انسانی متخصص، از جمله توسعه مراکز آموزشی با استانداردهای بین المللی و ارتقاء مهارت ها از طریق کارآموزی، نیز باید مورد توجه قرار گیرد. حمایت از صادرات کشتی های ایرانی با مشوق های مالی و تقویت روابط تجاری با کشورهای در حال توسعه، همراه با تدوین استانداردهای بین المللی برای جلب اعتماد بازار جهانی، از دیگر اقدامات پیشنهادی است. در نهایت، ایجاد حمایت های قانونی برای جذب سرمایه گذاران خارجی، از جمله تضمین سرمایه گذاری و تسهیل فرآیندهای اداری، می تواند زمینه ساز حضور سرمایه بین المللی در این صنعت شود.
در نتیجه، با توجه به موانع بهره برداری از قوانین آمریکا، بهترین راهکار برای ایران تدوین و اجرای قوانین حمایتی داخلی متناسب با نیازها و ظرفیت های کشور است. این قوانین با ایجاد مشوق های مالی، تأمین منابع، بهبود زیرساخت ها و جذب فناوری های نوین، می توانند رشد پایدار صنعت کشتی سازی ایران را تضمین کنند و در آینده این کشور را به یکی از بازیگران مهم بازارهای جهانی کشتی سازی تبدیل سازند.