بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دکتر حسن سبحانی ، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، با بیان اینکه وجود جامعه ای که عدالت را تجربه کند، شرط لازم دین داری موحدانه است، گفت: احکام دین با وجود عدالت، احیا می شوند، اینکه در جامعه امروز ما دین و دینداری و اعمال دینی و همه وجوه دین، این گونه نمره پایین می گیرند، برای این است که بستر اجرای دینداری فراهم نیست.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
عدالت، پیش نیاز اجرای احکام دینی است. اجرای بایسته احکام دین، وامدار یک جامعه عادلانه است که در آن استعدادها شکوفا و نفسانیات انسانها به سمت فضائل جهت دارد، چرا که بسیاری از رذایل به واسطه کمبودها و نداشته های ما در زندگی اقتصادی ما رخ می دهد. 
به گزارش جماران، دکتر حسن سبحانی، اقتصاددان، در نشست بررسی «ملاحظات ضروری در ادراک ماهیت اقتصاد اسلامی» در فرهنگستان علوم، به مطالعاتی که در حوزه اقتصاد اسلامی انجام شده است، اشاره کرد و گفت: اقتصاد اسلامی، همان مطالعات گروهی است که اقتصاد اسلامی را به مثابه یک سیستم مطرح می کنند. اگر مفروض بگیریم که کارکرد دین به معنای حضور آموزه هایی از ناحیه خالق به سمت مخلوق است که او را به سمت و سوی رستگاری هدایت کند، قاعدتا کارکرد تاسیس یا تغییر رفتار را باید داشته باشد. از آنجا که تمام زندگی بشر در وجوه مختلف، حاوی رفتارهایی است، بنابراین دین در تاسیس یا تغییر رفتار، جامع عمل خواهد کرد.
وی با بیان اینکه دین از تکاثر و کنز اموال نهی، ضرر و زیان را نفی و از اسراف و تبذیر نهی و به مواسات و انفاق توصیه می کند، آنها را ذیل اراده برای تغییر رفتار عنوان کرد و افزود: متاثر از این اصل دین، نهادهایی شکل می گیرند. اما کسانی که مسلمان نامیده می شود، به اندازه اینکه چه کسی هستند و چه چیزی از دین را متوجه می شوند و چه شرایطی برای آنها متصور هستیم، تا حدی از مفاهیم اقتصادی دین را می توانند متجلی کنند، ضمن اینکه مسلمان هستند و شهادتین را گفته اند. بنابراین یک مرحله بایدی داریم، و یک مرحله واقعیتی. رفتارهایی که در مرحله واقعیتی می بینیم، همه دین نیستند. رفتار دینی در مردم، نسبی و تحت تاثیر الزاماتی است که ایجاد آن را توجیه می کند.
این استاد اقتصاد دانشگاه تهران، با بیان اینکه نظام اقتصادی دین، از نظر عیار دینی بودن، بسیار متعدد است و ممکن است در هر نظامی، چند درصد از احکام دینی اجرا شود و در عین حال از عیار دین برخوردار باشند، ضمن بیان ملاحظاتی درخصوص ضرورتهای فهم نظام دینی، اظهارداشت: اینکه مسلمانی را صرفا فروع دین و یا شناختن با بخشی از آن و یا حاشیه های آن، بدانیم با اینکه دین را نظام درهم تنیده ای از حقایقی که فرد با عقل خود یا هر وسیله دیگری به آن رسیده و قابل تقلید نیست و احکام عملی دین و اخلاق آن درک شده، ببینیم، متفاوت است. باید دید کدام دین مورد نظر است.
سبحانی ضمن تاکید بر اینکه فقه، معارف دینی است که هر چند بسیار اهمیت دارد، اما لزوما حقیقت دین را بیان نمی کنند، با بیان اینکه ما با انبوهی از معارف دین از سوی دانشمندان و فقها روبرو هستیم، گفت: هر چند حقیقت دین مطلق است، اما اجرایی شدن و تحقق آن، امری نسبی است و ما نسبیتی از اجرای دین را داریم. بنابراین تجلی بایدها و نبایدهای دینی را باید همواره در یک طیف درنظر گرفت.
وی با بیان اینکه باید از التقاط در روش پرهیز کرد چرا که مانع از درک اقتصاد اسلامی می شود، اظهارداشت: این سوال مهمی برای جامعه مسلمانان است که انتظارمان از دین و اقتصادی که رفتارهایی که دین توصیه می کند چیست. نکته ای که در آن تردید نیست این است که ادیان ضد فقر هستند. فقر به کفر می انجامد و وقتی دین بزرگترین تهدید برای حاکمیت خود را فقر تعریف می کند، منطقی است که برای مبارزه با آن بسیار توصیه داشته باشد. جوامع توسعه یافته، فقر را درمان کرده اند، البته استثناهایی هم می تواند وجود داشته باشد. بنابراین هر تلقی از دین که به توسعه دامن نزده، دینی نیست، چرا که خدای بزرگ، از طریق ابزار و امکانات و نظام علت و معلولی امور را اداره می کند. بنابراین زمینه های اقتصادی تعالی یک جامعه دینی که از جمله در تولید ثروت و امکانات و کار و تلاش خلاصه می شود، شرط لازمی است که برای رفع فقر وجود دارد.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ممکن است رفع فقر را با توزیع درآمد آغاز کنیم، اما در حقیقت توزیع درآمد رفع فقر را سبب نمی شود، اضافه کرد: رشد، توسعه و حتی همین پیشرفتی که گفته می شود، ضرورت جامعه ای است که مدعی دین است. اگر در جریان رشد و توسعه، با نرم افزاری منعطف از دین حرکت می کنیم و انتظارمان این است که دین امور را سر جای خود قرار دهد. اگر تغییراتی بر این اساس، توانستیم ایجاد کنیم، باید عدالت محور هم باشد، چرا که با معیار دین جلو می رود.
به گفته سبحانی؛ وجود جامعه ای که عدالت را تجربه کند، شرط لازم دین داری موحدانه است. احکام دین با وجود عدالت، احیا می شود. اینکه در جامعه امروز ما دین و دینداری و اعمال دینی و همه وجوه دین، این گونه نمره پایین می گیرند، برای این است که بستر اجرای آن فراهم نیست. عدالت، پیش نیاز اجرای احکام دینی است. اجرای بایسته احکام دین، وامدار یک جامعه عادلانه است که در آن استعدادها شکوفا و نفسانیات انسانها به سمت فضائل جهت دارد، چرا که بسیاری از رذایل به واسطه کمبودها و نداشته های ما در زندگی اقتصادی ما رخ می دهد.
به گزارش جماران، این اقتصاددان در بخش دیگری از سخنانش، به پاسخ هایی که به 45 پرسش در کتاب «ابهام زدایی از اقتصاد اسلامی » داده که توسط انتشارات «سمت» به چاپ رسیده است اشاره کرد و اظهارداشت: تلقی از پول و نظام مالی اسلام ، در چارچوب آن سبک زندگی دینی معنادار می شود. اینکه پول چیست که موضوع بانکداری است، را در ذهنمان روشن نکنیم، مساله بانکداری و ربا که قیمت استفاده از پول است، حل نمی شود. اگر وضع پول روشن شود، ارتباطش با تورم هم روشن می شود، نه اینکه تورم را با سود سنجید.