بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - تجارت نیوز / در آستانه نزدیک شدن به ماه‌های گرم سال، بار دیگر نگرانی‌ها در مورد قطعی برق افزایش یافته است. به دنبال همین موضوع، مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر از محدودسازی برق تمام مشترکانی که بیش از الگوی 300 کیلوواتی برق مصرف می‌کنند، خبر داد. باید دید با توجه به جزئیات طرح بیان‌شده، آیا طرح هوشمندسازی مذکور تحقق‌پذیر است؟
وضعیت قطعی برق در تابستان سال 1404، از موضوعاتی است که توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کند؛ چنان‌که تجربه خاموشی در تابستان و البته زمستان سال گذشته نشان داد وضعیت کمبود برق بسیار اسفناک است.
تابستان سال گذشته، میزان ناترازی برق در اوج مصرف حدود 18 هزار مگاوات بود. میزان ناترازی اکنون به 20 هزار مگاوات رسیده است و آن‌طور که عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، در جلسه کمیسیون انرژی در 16 دی‌ماه سال گذشته بازگو کرد، احتمالاً میزان کمبود برق به 24 هزار مگاواتی برسد.
با این اوصاف، کمبود برق در تابستان سال جاری امری حتمی است و اگر تمهیداتی اندیشیده نشود، روند قطعی‌های برق صنایع و شبکه خانگی در تابستان ادامه می‌یابد. با این حال اظهارات مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین از برنامه‌های عجیب وزارت نیرو حکایت دارد.
آن‌طور که پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو گزارش داد، حامد احمدی، مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر، اعلام کرد در تابستان سال جاری قرار است کنترل هوشمند برق مشترکان خانگی و صنایع انجام شود. به همین منظور، برق هر مشترکی که بیش از الگو مصرف کند، به صورت خودکار قطع می‌شود.
پس از قطعی برق، به مشترک فرصت داده می‌شود که میزان مصرف خود را جبران کند و اگر میزان مصرف جبران نشود، بار دیگر مشمول محدودیت‌های برق می‌شود.
بازار
حال باید دید اساساً چنین طرحی قابلیت اجرایی شدن دارد؟
بار دیگر هوشمندسازی در راه است!
بنا بر اظهارات مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر، در تابستان سال گذشته تجربه موفقی درباره محدودسازی مشترکان بدمصرف در حوزه اداری به دست آمد و امسال این محدودسازی مصرف برای مشترکان بالای الگوی مصرف در حوزه‌های تجاری و خانگی و با استفاده از ابزارهای محدودکننده و بررسی ظرفیت کنتورهای هوشمند انجام می‌شود.
احمدی درباره میزان الگوی مصرف برق مشترکان توضیح داد: این الگو برای مناطق عادی کشور 300 کیلووات ساعت در ماه و برای مناطق گرمسیر 2500 کیلووات ساعت در ماه است. اگر مشترک از تعریف الگو فراتر رود قطع برق برای او اتفاق می‌افتد و اگر به مصرف عادی برگردد مجدداً برق مشترک وصل می‌شود. این کار با اندازه‌گیری‌های هوشمند انجام می‌شود، بدون اینکه مامور برق در محل حضور یابد.
او درباره نحوه نظارت گفت: اگر توان و جریان مصرف از الگوی تعریف‌شده اضافه‌تر باشد به فاصله‌ای کوتاه مثلاً حدود 20 دقیقه قطع می‌شود و به مشترک اجازه داده می‌شود مصرف برق خود را کنترل کند و با اندازه‌گیری مجدد اگر مصرف کم شده باشد، انشعاب برقرار می‌شود. اگر کاهش مصرف اتفاق نیفتاده بود برق دوباره قطع می‌شود.
با توجه به این اظهارات باید گفت نکات متعددی در مورد این طرح بررسی نشده است. اول از همه باید گفت ایران پیش از این هم تلاش‌هایی در راستای هوشمندسازی انجام داده است، اما بسیاری از این طرح‌ها به دلایل مختلف مانند ضعف زیرساخت‌ها، نبود هماهنگی بین بخش‌های مختلف و نبود پذیرش عمومی به شکست انجامیده‌اند.
این موضوع در مواردی مانند هوشمندسازی یارانه آرد و نان مشاهده شد که به نتیجه مورد نظر نرسید. در آن تجربه هم بدون در نظر گرفتن علت مشکل، تنها مبالغ زیادی صرف اجرای آن طرح شد و نتیجه‌ای در کاهش مصرف آرد و نان نداشت. در کنار تجربیات ناموفق دیگر موارد طرح‌های هوشمندسازی، باید گفت خود نصب کنتورهای هوشمند در گذشته با مشکلات زیادی از جمله کمبود تجهیزات و مشکلات فنی در عملکرد کنتورها مواجه بوده‌اند.
قطعی برق تمامی مشترکانی که بیش از الگو مصرف می‌کنند!
طبق گفته مدیرکل دفتر هوشمندسازی، برق کسانی که از الگوی مصرف فراتر رود قطع می‌شود. در اینجا این سوال پیش می‌آید که آیا تفاوت مصرف افرادی که یک و نیم برابر الگو مصرف می‌کنند با کسانی که پنج برابر مصرف می‌کنند به‌درستی در نظر گرفته می‌شود؟
در واقع، تفاوت‌های چشمگیری در مصرف افراد وجود دارد و این‌طور نیست که همه مشترکانی که بیشتر از الگو مصرف می‌کنند، رفتار مشابهی داشته باشند. به همین دلیل، اعمال یکسان محدودیت‌ها برای همه ناعادلانه تلقی می‌شود.
بسیاری از افرادی که مصرف برق‌شان یک و نیم تا دو برابر الگو مصرف است، در واقع به علت پرمصرف بودن بسیاری از لوازم خانگی این حجم از مصرف را تجربه می‌کنند. اگر قرار است از طریق قطع برق نوعی برخورد تنبیهی شامل حال مشترکان پرمصرف شود، باید گفت بسیاری از افرادی که بیش از الگوی 300 کیلوواتی برق مصرف می‌کنند، در حقیقت پرمصرف نیستند؛ بلکه قربانیان لوازم پرمصرف تولیدشده در داخل کشور هستند.
آزمایش 20 دقیقه‌ای!
این سوال که چگونه می‌توان ظرف مدت 20 دقیقه مصرف برق را کنترل کرد، به نظر سوالی بی‌پاسخ می‌آید. آیا سیستم‌های هوشمند به‌قدری دقیق و سریع هستند که بتوانند در این مدت کوتاه مصرف را اندازه‌گیری و برق را قطع و وصل کنند؟
از سوی دیگر، احتمال بروز مشکلات فنی و تاخیر در فرایند قطع و وصل برق وجود دارد که ممکن است باعث شود برخی از مشترکان بدون برق بمانند. این نگرانی به‌ویژه در مناطق گرمسیر که به مصرف بیشتر برق نیاز دارند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
قطع و وصل برق بدون نیاز به حضور مامور، گرچه از نظر صرفه‌جویی در هزینه‌ها ممکن است مثبت باشد، اما این کار می‌تواند مشکلاتی نیز ایجاد کند. برای مثال، ممکن است خطاهایی در اندازه‌گیری یا اشتباهات در سامانه‌های هوشمند رخ دهد و مشترکان ناخواسته با قطع برق مواجه شوند. با این اوصاف، حتی اگر مشترک مصرف خود را کاهش دهد، ممکن است سامانه قادر به شناسایی این تغییر نباشد و برق مشترک قطع بماند.
در مجموع طرح‌های هوشمندسازی وزارت نیرو برای مدیریت مصرف برق، دقت و توجه بیشتری می‌طلبند. زیرساخت‌های موجود ممکن است هنوز آماده اجرای چنین طرح‌هایی نباشند و در صورت اجرای این طرح‌ها، ممکن است مشکلاتی در زمینه خطاهای فنی، نبود دقت کنتورها و اجرای ناعادلانه محدودیت‌ها برای مردم پیش بیاید.
در نهایت باید گفت آیا اساساً این اقدامات تنبیهی می‌تواند ناترازی برق را کم کند؟ یا جبران ناترازی برق نیاز به سرمایه‌گذاری هم در راستای افزایش تولید و هم در راستای بهینه‌سازی مصرف دارد؟