بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - در حالی که در چند هفته گذشته مقامات جمهوری اسلامی از آمادگی برای مذاکره با ترامپ سخن گفته بودند، صحبت های جدید عباس عراقچی در مصاحبه با شبکه الجزیره می تواند نوعی عقب نشینی از این مواضع تفسیر شود.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در این مصاحبه گفته «آمریکا باید زمینه را برای گفتگو ایجاد کند» و در این راستا از «آزاد سازی پول های بلوکه شدن ایران به عنوان گامی اولیه» نام برده است.
اگر نگوییم این سخنان به منزله نوعی پیش شرط برای ورود به گفتگو و مذاکره است، می توان گفت شباهت زیادی به بازی «اول تو بعدش من» دارد که با روی کار آمدن دولت بایدن در سال 2020 میان ایران و آمریکا شکل گرفت. در آن زمان جمهوری اسلامی عنوان می کرد از آنجا که این آمریکا بود که ابتدا از برجام خارج شد، بنابراین لازم است ابتدا تمامی تحریم ها علیه ایران لغو گردد و سپس ایران تعهدات خود را وفق برجام انجام دهد. اما در مقابل دولت بایدن انتظار داشت ابتدا ایران تعهدات خود را انجام دهد و سپس امریکا به برجام بازگردد. این اختلاف نظر باعث شد طرفین نتوانند در مدت چهار سال وارد گفتگویی جدی و به تبع آن توافق شوند.
هیچ شکی وجود ندارد که در موضوع هسته ای و خروج ترامپ از برجام، حق با ایران است، منتهی روابط بین الملل چندان سر و کاری با حق و اخلاق و عدالت ندارد. اگر برخی مقامات جمهوری اسلامی بتوانند این موضوع را درک کنند، احتمالا بسیاری از مشکلات سیاست خارجی ایران حل خواهد شد.
آقای عراقچی در مصاحبه اخیر خود با اشاره به تاریخ خصومت و دشمنی آمریکا با جمهوری اسلامی گفته است «بی اعتمادی میان ایران و آمریکا با یک کلمه از میان نمی رود.» این در حالی است که وزیر خارجه ایران می بایست به جای باقی ماندن در دام گذشته به سمت جلو حرکت کند و برای ساختن آینده ای بهتر تلاش نماید.
عراقچی در این مصاحبه همچنین گفته «ما بر اساس مواضع آمریکا تصمیم می گیریم و مواضع خودمان را بر این اساس هماهنگ می کنیم.» در واقع این سخنان موید این ادعا است که وزارت خارجه ایران برنامه ای از خود ندارد و صرفا در برابر کنش آمریکا، واکنش نشان می دهد؛ در حالی که می بایست سناریوهای مختلفی برای گشودن باب مذاکره با آمریکا طراحی و به طرف مقابل ارائه نماید.
عجیب تر از همه آنکه عراقچی بر خلاف صحبت های خودش، رئیس جمهور و سایر مقامات ایران شروع گفتگو را نیز منوط به اراده آمریکا کرده و گفته این کشور باید زمینه را برای مذاکره فراهم کند. در این راستا او آزادسازی پول های بلوکه شدن ایران را گامی اولیه دانسته و در عین حال افزوده است «من نمی گویم که با یک یا دو حرکت اعتماد ایران جلب خواهد شد.»
عراقچی در واقع روی موضوعی دست گذاشته که ترامپ به آن حساس است چنانکه سال ها دولت بایدن و پیش از آن دولت اوباما را مورد نقد قرار می داد که با بهانه های مختلف پول های بلوکه شدن ایران را آزاد کردند و دست ایران را برای اقدامات مختلف در سیاست خارجی باز گذاشتند. آیا حالا ممکن است خود ترامپ دستور آزادسازی پول های بلوکه شده را نه به عنوان نتیجه مذاکرات، بلکه به عنوان پیش شرط شروع مذاکرات صادر کند؟!
ممکن است برخی عنوان کنند عراقچی به مرگ گرفته که ترامپ به تب راضی شود. منتهی اگر این بلوف نگیرد آیا ایران قادر است بدون آنکه عزت و غرور ملی آسیب ببیند سیاست جایگزین را پیش ببرد؟ اساسا در آن شرایط سیاست جایگزین چیست و دارای چه ویژگی هایی است؟ هرچند وقتی آقای عراقچی می گوید «ما بر اساس مواضع آمریکا تصمیم می گیریم»، سوال از سیاست جایگزین بیهوده است.
لذا به نظر می رسد اگر قرار باشد جمهوری اسلامی با توجه به صحبت های جدید آقای عراقچی با ترامپ و آمریکا مواجه شود، از هم اکنون نتیجه معلوم است و به نظر نمی رسد نتیجه خوشایندی برای مردم ایران باشد.
پی نوشت: ممکن است برخی تندروها به این یادداشت خُرده بگیرند که از روی ضعف، وادادگی و مماشات، مذاکره با آمریکا را التماس می کند. اما در حقیقت این نوشته با نگاه به واقعیت ها و توجه به رویکردی عملگرا خواستار مذاکره در راستای منافع ملی کشور است.