بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - رشد قیمت دلار به‌طور مستقیم باعث افزایش قیمت تمام شده کالاهای صنعتی در ایران می‌شود. این هزینه تمام شده بالا به دلیل تولید با تجهیزات فرسوده یا واردات ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی در شرایط نوسانی بازار و ارز گران خریداری می‌شوند. در نتیجه، در دو حالت افزایش قیمت دلار منجر به افزایش هزینه‌های تولید و قیمت کالاها و خدمات می‌گردد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
هرچند نوسازی با تجهیزات گران به صرفه تر است چراکه منجر به بهره وری تولید می شود. اما تجهیزات فرسوده حتی می‌تواند روی اشتغال کشور نیز تأثیرگذار باشد چراکه وقتی قیمت تولید بالا می‌رود شرکت‌ها نمی‌توانند در بازار رقابت کنند به همین دلیل گاهی مجبور به کاهش تولید و تعدیل نیروی انسانی می‌شوند.
در سال‌های گذشته تحریم‌های مشکلات زیادی در زمینه نوسازی ماشین‌آلات صنعتی با تجهیزات خارجی ایجاد کرده‌اند. این تحریم‌ها دسترسی به تجهیزات و ماشین‌آلات خارجی را محدود به برخی کشورها کرده‌اند که تجهیزات آنها «های تک» نیست و باعث شده برخی کارفرماها ادامه تولید با تجهیزات فرسوده را ترجیح بدهند. در نتیجه، صنایع ایرانی با مشکلات در نوسازی و به‌روزرسانی ماشین‌آلات زیر فشار قرار گرفته‌است. البته در سال‌های اخیر برخی شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام به تولید تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی از طریق مهندسی معکوس کرده‌اند اما این مسأله نتوانست تمام مشکلات را برطرف کند. چراکه بخشی از تجهیزات و صنایع تولید داخل نیز «های تک» نیستند.
به گفته فرشید شکرخدایی بهره‌وری در چند دهه گذشته نقش مثبتی در رشد اقتصادی نداشته است درحالی که در برنامه توسعه ششم قرار بود سهم بهره‌وری از رشد اقتصادی ایران حدود 2.8 درصد پیش‌بینی شده بود. با این حال، رشد اقتصادی ناشی از بهره‌وری در سطح بسیار پایین یعنی 4 دهم درصد محقق شد که به نیروی انسانی برمی‌گردد
فرشید شکرخدایی عضو اتاق بازرگانی ایران در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: بهره‌وری صنایع ایران همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز بوده است. به عنوان مثال، بهره‌وری در چند دهه گذشته نقش مثبتی در رشد اقتصادی نداشته است درحالی که در برنامه توسعه ششم قرار بود سهم بهره‌وری از رشد اقتصادی ایران حدود 2.8 درصد پیش‌بینی شده بود. با این حال، بهره‌وری در سطح بسیار پایین یعنی 4 دهم درصد محقق شد. بنابراین صنایع ایران نسبت به صنایع برخی کشورهای دیگر کمتر بهره‌ور هستند. این مسأله در رقابت‌پذیری آنها نیز تاثیر منفی گذاشته است.
او افزود: افزایش بهره‌وری به دلیل بهبود فعالیت‌ها و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید نیر اتفاق می‌افتد. اما در مقابل، رشد اقتصادی ناشی از سرمایه‌ در ایران افزایش نیافته و نیاز به اقدامات بیشتر برای تقویت سرمایه‌گذاری و بهبود فضای کسب و کار وجود دارد. تا زمانی که صنایع نتوانند با آخرین فناوریهای روز، کارخانجات و تجهیزات خود را به روز رسانی کنند نه تنها صادرات محصولات صنعتی ایران تحت تاثیر قرار میگیرد رقابت با کالاهای وارداتی نیز سخت خواهد بود.
ماشین‌آلات فرسوده تأثیرات منفی زیادی بر بهره‌وری تولید دارند. این تأثیرات شامل افزایش هزینه‌های نگهداری و عملیاتی، کاهش کیفیت تولید، و افزایش زمان تعطیلات ناگهانی می‌شود. بنابراین ماشین‌آلات قدیمی باید جایگزین شوند تا بهره‌وری و کیفیت تولید افزایش یابد و توان رقابت صنایع داخلی در بازارهای جهانی تقویت شود.
تاثیر تحریم و ماشین‌آلات فرسوده بر بهره‌وری صنعت
افزایش قیمت دلار، تحریم‌های جدید، و استفاده از ماشین‌آلات فرسوده تأثیرات منفی بر بهره‌وری صنعت ایران دارند به همین دلیل در بخش سرمایه‌ای رشد اقتصادی اتفاق نیفتاده است.
علی اکبر نیکواقبال معتقد است که برای بهبود اقتصاد و افزایش بهره‌وری، نیازمند فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری هستیم. روشهای سنتی صنعتی و انحصاری، بهره‌وری را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه اقتصاد دانش‌بنیان توانمند با استفاده از فناوری‌های جدید نیاز است
علی اکبر نیکواقبال کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار با تاکید بر اینکه در شرایط تحریمی افزایش تولید در راستای تامین نیازهای داخلی مهم است، گفت: وقتی قیمت ارز بالا می‌رود در یک مرحله صنعت کشور با چالش مواجه می‌شود چراکه آنها با افزایش هزینه تامین مواد اولیه مواجه می‌شوند. از طرف دیگر برنامه آنها برای نوسازی تجهیزات به تعویق می‌افتد چراکه رشد قیمت ارز عملا سفارش خریدهای خارجی برای تجهیزات را به تعویق می اندازد و گاهی شرکت‌های ایرانی مجبور به لغو کردن سفارشات هستند. درواقع این رشد قیمت ارز تنها به قیمت ماشین آلات تاثیر نمی‌گذارد بلکه هزینه حمل و نقل را نیز بالا می‌برد.
او افزود: برای بهبود اقتصاد و افزایش بهره‌وری، نیازمند فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری هستیم. روشهای سنتی صنعتی و انحصاری، بهره‌وری را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه اقتصاد دانش‌بنیان با استفاده از فناوری‌های جدید نیاز است. برای دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، اصلاحات ساختاری در اقتصاد و کاهش نقش دولت ضروری است. از طرف دیگر هنوز شرکت‌های دانش‌بنیان ایران نتوانسته‌اند نقش پررنگی در تولید کالاهای فناورانه ایجاد کنند. بنابراین همچنان نیاز صنایع به واردات و تجهیزات وارداتی زیاد است.
نیکواقبال تاکید کرد: با توجه به اینکه احتمالا در نتیجه تحریم‌های جدید درآمد ارزی دولت کاهش یابد شرکت‌های دولتی باید به بخش خصوصی و تعاونی‌ها منتقل شوند تا انحصارها کاهش یابد و رقابت‌پذیری تقویت شود. اصلاحات نهادی باید محیط کسب‌وکار دانش‌بنیان و تأمین مالی پروژه‌های دانش‌بنیان را ایجاد کند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اقتصادهای موفق دانش‌بنیان جهان نشان داده‌اند که رشد اقتصادی می‌تواند از طریق بهره‌وری حاصل شود. بنابراین اقتصاد ایران که تاکنون به واسطه منابع خام رشد اقتصادی بدست آورده است باید تغییر رویکرد بدهد و به سمت ایجاد ارزش افزوده بالاتر برود تا از محل بهره‌وری رشدی اقتصادی ایجاد کند. به طور کلی اقتصاد وابسته به منابع خام، ناپایدار است و وابستگی به نفت یکی از مشکلات عمده اقتصاد ایران بوده است. بهره‌وری می‌تواند اقتصاد را با ثبات کند و وابستگی به منابع خام را کاهش دهد.
براساس این گزارش میتوان ادعا کرد که افزایش اخیر قیمت ارز منجر شده صنایع کوچک نتوانند نقدینگی لازم برای نوسازی و به روز رسانی تجهیزات خود را طبق برنامه پیش ببرند. از طرف دیگر امکان بهبود سرمایه در گردش مورد نیاز از طریق تسهیلات بانکی یا اوراق نیز وجود ندارد چراکه نرخ تامین مالی در کشور به شدت بالا رفته است. حالا باید دید دولت برای دستیابی به اهداف خود در راستای توسعه صنعت چه حمایت‌های از صنایع را در دستور کار قرار می دهد.