بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - برنا - گروه بین‌الملل؛ در روزهای اخیر، پس از اعلام تعرفه‌های گسترده توسط دونالد ترامپ، وضعیت اقتصادی آمریکا و واکنش‌های بین‌المللی به‌طرز چشمگیری دچار تغییر شده است. ترامپ در سخنرانی خود، این روز را «روز نجات اقتصاد آمریکا» اعلام کرد و گفت که این اقدام، نشانه‌ای از استقلال اقتصادی و آغاز شکوفایی ملی است؛ اما بازارهای مالی آمریکا واکنش‌های منفی شدیدی از خود نشان دادند.
شاخص‌های اصلی سهام بیش از 5 درصد سقوط کردند و برخی تحلیلگران این هفته را بدترین هفته اقتصادی از سال 2020 عنوان کردند. یادداشت سردبیر؛ جلال خوش‌چهره؛ واکنش‌های داخلی تعرفه‌گذاری و سیاست‌های ترامپ، محدود به بازار سهام نبود؛ هزاران نفر از مردم در شهرهای مختلف آمریکا در رزوهای گذشته به خیابان‌ها آمدند و با شعارهایی علیه سیاست‌های اقتصادی ترامپ و ایلان ماسک اعتراض کردند. این تظاهرات در کنار تعدیل بی‌سابقه نیروی انسانی در بخش‌های دولتی – که طبق گزارش‌های رسانه‌ای به کاهش 200 هزار نفری منجر شده – نشان از سردرگمی و نگرانی عمیق در سطح جامعه دارد. در کنار مردم آمریکا، اروپاییان هم در روز شنبه در لندن، پاریس، لیسبون و فرانکفورت به خیابان‌ها آمدند و تعرفه‌گذاری ترامپ را به باد انتقاد گرفتند. آنها با در دست داشتن پلاکاردهای اعتراضی که ترامپ را محکوم به ایجاد هرج و مرج سیاسی و اقتصادی در دنیا می‌کرد، خواستار بازگشت دموکراسی و استعفای رئیس‌جمهور ایالات متحده شدند.
شوک بزرگ به دولت‌ها
در سطح بین‌المللی، واکنش‌ها نیز به شدت متفاوت بود. در اروپا، امانوئل ماکرون به‌طور جدی تاکید کرد که تعرفه‌های جدید، مردم آمریکا را فقیرتر خواهد کرد و خواستار یک واکنش یکپارچه از سوی اتحادیه اروپا شد؛ ماکرون حتی از شرکت‌های فرانسوی خواست تا سرمایه‌گذاری‌های خود در آمریکا را به تعویق بیاندازند تا فشار اقتصادی بر سیاست‌های یکجانبه آمریکا افزایش یابد. اورزولا فن‌درلاین نیز تعرفه‌های اعلام‌شده را ضربه‌ای بزرگ به اقتصاد جهانی دانست و هشدار داد که در صورت شکست مذاکرات، اتحادیه اروپا اقدامات متقابل گسترده‌ای را به کار خواهد گرفت. همین موضوع توسط تحلیلگران اقتصادی اروپایی نیز مورد تأیید قرار گرفت؛ بسیاری معتقدند که چنین سیاست‌هایی می‌تواند به افزایش تورم، کاهش رشد اقتصادی و تشدید زنجیره‌های تأمین جهانی منجر شود
از سوی دیگر، چین که به عنوان یکی از بزرگترین رقبای اقتصادی آمریکا شناخته می‌شود، پاسخ سریعی داد؛ در واکنش به تعرفه‌های 34 درصدی اعلام‌شده بر کالاهای چینی، پکن اعلام کرد که از روز 10 آوریل تعرفه‌ای به همان میزان بر کالاهای وارداتی از آمریکا اعمال خواهد کرد. این واکنش، نگرانی‌هایی را در مورد تشدید جنگ تجاری ایجاد کرد؛ تحلیلگران اقتصادی جهانی هشدار داده‌اند که این تحولات می‌تواند زمینه‌ساز یک رکود گسترده در اقتصاد جهانی شود.
عملکرد پر ریسک ترامپ و بازگشت رکود
تحلیلگران اقتصادی دنیا نیز به دقت به ابعاد اقتصادی این سیاست‌ها پرداخته‌اند. برخی از کارشناسان، از جمله متخصصان برجسته در حوزه تجارت بین‌الملل، بر این باورند که تلاش ترامپ برای تقویت تولید داخلی و افزایش سهم بازارهای مستقیم، در حقیقت سعی در تصاحب بازارهایی است که در طول دهه‌ها توسط چین و کشورهای اروپایی به دست آمده است. این استراتژی، اگرچه در نگاه اول می‌تواند به تقویت صنایع داخلی کمک کند، اما از سوی دیگر خطرات جدی مانند افزایش نرخ تورم، کاهش رشد اقتصادی و اختلال در زنجیره‌های تأمین بین‌المللی را به همراه خواهد داشت. برخی از اقتصاددانان، از جمله نمایندگان موسسات تحقیقاتی معتبر، این اقدامات را به تعرفه‌های دوران اسموث-هاولی (دهه 1930) تشبیه کرده و تأکید دارند که اثرات مخرب آن ممکن است به‌طور غیرقابل کنترل در بلندمدت بروز کند.
در داخل آمریکا نیز علاوه بر سقوط بازار سهام، نگرانی‌ها از کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان و افزایش هزینه‌های زندگی نیز به چشم می‌خورد. کارشناسان مالی هشدار می‌دهند که تعرفه‌های اعلام‌شده ممکن است هزینه‌های کالاهای وارداتی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده و به تبع آن تورم را تشدید کند. در نتیجه، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که احتمال موفقیت سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ در تحقق اهداف بلندمدت اقتصادی به شکلی مثبت، بسیار کم است؛ بلکه بازخوردهای منفی و پیامدهای اقتصادی غیرقابل کنترل، ممکن است زمینه‌ساز فروپاشی نظام اقتصادی شود. فرید زکریا دیروز به شبکه سی‌ان‌ان گفت: « (تعرفه‌های ترامپ) بزرگترین خطای سیاستگذاری اقتصادی است که در عمر خود شاهد بوده‌ام.هرگز چنین چیزی ندیده‌ام و نتیجه فاجعه‌بار آن را هم اکنون بازارهای سهام، اوراق قرضه و کالا نشان می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه در گذشته تنها 2 بار بازارها دچار چنین تلاطمی شده بودند: دوران همه‌گیری کرونا و بحران مالی جهانی سال 2008 افزود: «هر چه تعرفه‌ها بیشتر شده و تصمیم‌گیری‌های سیاسی بر حکمرانی اقتصادی تأثیرگذار باشند، تجار بیشتری به دنبال تملق سیاستمداران خواهند بود. آنچه که ترامپ در حال ایجاد آن بوده، اقتصادی است که بر اساس آن (سران) تمام شرکت‌ها و کشورها باید به واشنگتن آمده و برای معافیت از تعرفه‌ها التماس کنند. این دقیقاً بر خلاف اقتصاد آزاد است که بر اساس آن شما نیازی به تملق سیاستمداران ندارید.»
افزایش هزینه‌های تولید و فشار بر مصرف‌کنندگان
در روزهای گذشته رسانه‌های آمریکایی و اروپایی نیز نسبت به سیاست‌های جهانی ترامپ در حوزه اقتصاد هشدار دادند. رویترز در مقاله‌ای تحلیل کرد که اعمال تعرفه‌ها موجب افزایش هزینه‌های تولید شده و در نهایت افزایش قیمت نهایی کالاها در بازار داخلی آمریکا می‌شود. از دیدگاه علمی، این افزایش هزینه‌ها به نوعی «مالیات پنهان» بر مصرف‌کنندگان تلقی می‌شود که باعث کاهش تقاضا و اختلال در تخصیص بهینه منابع خواهد شد. علاوه بر این، گزارش اشاره می‌کند که واکنش‌های انتقامی از سوی کشورهایی مانند چین، موجب تشدید نوسانات اقتصادی شده و ریسک رکود اقتصادی را افزایش داده است.
گاردین به تحلیل عمیق ساختاری تعرفه‌های جدید می‌پردازد. تحلیلگران این رسانه معتقدند که تعیین تعرفه پایه 10 درصدی برای بسیاری از کالاهای وارداتی، به همراه تعرفه‌های بالاتر برای برخی کشورها، موجب عدم قطعیت در بازارهای جهانی شده است. از نظر تئوری تجارت بین‌الملل، این تغییرات می‌تواند باعث ایجاد اختلال در الگوهای تخصصی‌سازی و مزیت‌های نسبی شود؛ به عبارت دیگر، کشورها ممکن است مجبور شوند که زنجیره‌های تأمین خود را تغییر دهند و این امر می‌تواند به کاهش کارایی اقتصادی و افزایش هزینه‌های تولید منجر شود.
تغییر مسیر اقتصاد جهانی؟
برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ریسک آمریکا در تعرفه‌گذاری در نهایت ممکن است در ساختار معاملات بین‌المللی منجر به «جابجایی تجاری» شود؛ به این معنا که تولیدکنندگان برای اجتناب از تعرفه‌های بالا به دنبال کشورهایی با تعرفه‌های کمتر باشند.
ترامپ با انتخاب این رویکرد تعرفه‌ای، در راستای شعار "آمریکا اول" و به سبک و دیدگاه خاص تاجرمابانه خود عمل کرده است. از نظر او، اعمال تعرفه‌ها ابزاری برای بازگرداندن اشتغال و حمایت از صنایع داخلی به عنوان یک ارزش ملی و اقتصادی محسوب می‌شود؛ بنابراین او معتقد است که از طریق کاهش کسری تجاری و جلوگیری از ورود کالاهای ارزان‌قیمت خارجی، می‌توان به تقویت قدرت اقتصادی آمریکا دست یافت. به عبارت دیگر، این سیاست به نوعی نماد بازگرداندن اعتبار و استقلال اقتصادی کشور به چشم اوست.
اما در تاریخچه اقتصادی می‌توان به نمونه‌هایی از سیاست‌های تعرفه‌ای شدید اشاره کرد که نتایج منفی قابل توجهی در پی داشته‌اند. به عنوان مثال، در دهه 1930، «قانون تعرفه اسموث-هاولی» در آمریکا اجرا شد؛ این قانون تعرفه‌های بسیار بالایی را بر واردات اعمال می‌کرد و باعث کاهش چشمگیر تجارت بین‌المللی شد. بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که این سیاست، با تشدید جنگ تجاری بین کشورها، به عمیق‌تر شدن رکود بزرگ کمک کرد. معلوم نیست که ترامپ آگاهانه و با بررسی‌های جامع دست به جراحی اقتصاد دنیا زده یا به گفته برخی تحلیلگران سیاست‌های اقتصادی او زیر چتر شخصیت قدرت‌طلب و نمایش‌محورش بر بستر یک اقتصاد بزرگ، صحنه یک تئاتر سیاسی را چیده است. دیروز باراک اوباما درباره رفتار ترامپ گوشزد کرد که آمریکا قوی است اما در بستر این اقتصاد هم نمی‌توان با رفتار افراطی عمل کرد.
پل کراگمن اقتصاددان آمریکایی و برنده جایزه نوبل در این خصوص به گاردین گفته است: «تعرفه‌های ترامپ بازتاب هوس‌های یک پادشاه دیوانه است. پرونده دولت برای تعرفه‌ها کاملا نامنسجم است، چراکه ترامپ می گوید تعرفه ها قیمت ها را بالا نمی برد و صدها میلیارد دلار درآمد به دنبال دارد.ترامپ در بهترین حالت و از نظر اقتصادی یک رئیس‌جمهور نابینا و بی‌پروا است که به یک کنگره ترسوی تحت کنترل جمهوری خواهان نهیب می زند کراگمن تاکید کرد: «تراژدی اینجاست که بسیاری از جمهوری خواهان کنگره متوجه آسیب‌های سنگین تعرفه های ترامپ هستند، اما جرئت حرف زدن ندارند، زیرا از خشم و غضب ترامپ و ایلان ماسک در شبکه‌های اجتماعی هراس دارند.»
مارک زندی اقتصاددان ارشد شرکت خدمات مالی آمریکایی «مودی آنالیتیکس» نیز با پیش‌بینی فاجعه‌بار پیامدهای تعرفه‌ها گفت: «در نتیجه این تصمیم، رکود به‌زودی رخ خواهد داد و تا سال آینده ادامه پیدا می کند». وی همچنین پیش بینی کرد که ممکن است شاهد کاهش دو درصدی رشد اقتصادی آمریکا باشیم و نرخ بیکاری ممکن است به 7.5 درصد برسد.
جروم پاول رئیس فدرال رزرو نیز اخیرا هشدار داد که تعرفه‌های ترامپ ممکن است باعث رشد اقتصادی کندتر و تورم بالاتر از آنچه پیش از این رخ داده بود، شود.
انتهای پیام/