بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب نتایج رویکردهای ادعایی اخیر ترامپ در قبال آغاز مذاکرات احتمالی با تهران گفت: با توجه به اظهارات مقامات ایرانی و همچنین سخنان دونالد ترامپ-به‌ویژه آخرین ادعایی که وی در جریان سفر اخیر خود مطرح کرد-می‌توان نتیجه گرفت نامه‌ای که از سوی ایران به ترامپ ارسال شده، تاثیرگذار بوده است. به باور فرجی‌راد بر اساس اطلاعات موجود، طرف امریکایی چند روزی است که این نامه را دریافت کرده و می‌توان چنین تحلیل کرد که روند ورود به مسیر گفت‌وگو میان ایران و امریکا به ‌تدریج در حال شکل‌گیری است. در ابتدا مقامات ایرانی اعلام کردند که مذاکرات غیرمستقیم با امریکا را پذیرفته‌اند. البته زمانی که مقامات امریکایی نیز از چنین رویکردی سخن می‌گفتند، در نهایت به ‌صورت غیرمستقیم اشاره داشتند که این مذاکرات، آزمایشی برای سنجش رفتار واشنگتن است. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه به «اعتماد» گفت: به عبارتی می‌توان نتیجه گرفت که اگر ایالات متحده مذاکرات را بر اساس خواسته‌های ایران، یعنی در چارچوب یک گفت‌وگوی برابر و متمرکز بر مساله هسته‌ای (و نه سایر موضوعات نظیر توانمندی موشکی) بپذیرد، احتمال آغاز مذاکرات مستقیم میان تهران و واشنگتن وجود خواهد داشت. به نظر می‌رسد که طرف امریکایی پذیرفته است که در حال حاضر، مذاکرات صرفا حول محور مسائل هسته‌ای باشد. علاوه بر این، برخی مقامات ایرانی در اظهارات خود به امکان تعریف پروژه‌های اقتصادی مشترک با امریکا اشاره کرده‌اند. به باور فرجی‌راد این موضوع برای ترامپ نیز حایز اهمیت است، چراکه سیاست اقتصادی او بر افزایش تعرفه‌ها، تقویت تولید داخلی و رشد صادرات امریکا متمرکز است.به باور این استاد دانشگاه، ترامپ به ‌دنبال آن است که به‌ جای واردات گسترده از سایر کشورها، تولیدات داخلی امریکا را افزایش دهد و به بازارهای جهانی صادر کند. این مساله یکی از اولویت‌های اقتصادی دولت ترامپ به شمار می‌رود و زمانی که امریکا از برجام خارج شد، ادعا کرد که این توافق بیشتر به نفع روسیه، چین و اروپا بوده و ایالات متحده از آن بهره‌ای نبرده است. فرجی‌راد در ادامه گفت‌وگوی خود با «اعتماد» خاطرنشان کرد: از این رو معتقدم که اگر مذاکرات آغاز شود، حتی اگر در مراحل نخست به ‌صورت غیرمستقیم باشد، شواهد نشان می‌دهد که امریکا و شخص ترامپ تمایلی به ورود به یک درگیری نظامی ندارند و تحرکات اخیر آنها نیز این رویکرد را تایید می‌کند. این رفتار خاص ترامپ است، نه‌ فقط در قبال ایران، بلکه در روابط با سایر کشورها نیز از ادبیات خاصی استفاده می‌کند؛ خواه در برابر اروپا، روسیه، چین و کانادا، خواه در قبال همسایه جنوبی خود مکزیک. فرجی‌راد همچنین تاکید کرد که در نهایت، اگر وضعیت فعلی را با هفته گذشته مقایسه کنیم، به نظر می‌رسد که شاهد حرکتی رو به جلو هستیم. هر چند این روند کند پیش می‌رود، اما مستقل از صحت و سقم اخبار منتشر شده، به نظر می‌رسد که هر دو طرف خود را برای مذاکره آماده می‌کنند.
فرجی‌راد در باب احتمال انجام یا عدم انجام مذاکرات مستقیم متذکر شد که مذاکرات اولیه ممکن است به‌ صورت غیرمستقیم آغاز شود، چراکه ایران نیز این شیوه را پذیرفته است. با این‌ حال در صورتی که نماینده ترامپ رویکردی مبتنی بر مذاکره برابر اتخاذ و از نگاه از بالا و رویکرد تحمیلی پرهیز کند، مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند به ‌سادگی به یک گفت‌وگوی مستقیم تبدیل شود.
این استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب اینکه آینده معادلات منطقه را با توجه به استقرار تجهیزات نظامی گسترده در منطقه و اقیانوس هند چگونه ارزیابی می‌کند، گفت: ترامپ از همان ابتدا، هم درخواست مذاکره و رسیدن به توافق را مطرح کرد و هم برقراری روابط مطلوب با مردم ایران را در دستور کار خود قرار داد. با این‌ حال، همزمان مدعی شد که در صورت عدم توافق، به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله نظامی خواهد کرد. چنین فردی با این ویژگی‌های رفتاری، به ‌دنبال نمایش قدرت است تا این پیام را القا کند که اگر ایران وارد مذاکره نشود، امریکا از ابزار زور استفاده خواهد کرد. به باور فرجی‌راد نکته مهم دیگر این است که استقرار تجهیزات نظامی امریکا در منطقه و اقیانوس هند، صرفا به ایران مرتبط نیست. بخشی از این تحرکات نظامی به درگیری‌های امریکا با حوثی‌ها و نبردهای سنگینی که میان دو طرف جریان دارد، بازمی‌گردد. در حال حاضر، انواع ناوها و هواپیماهای نظامی امریکا در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب مستقر شده‌اند و این تجهیزات، صرفا با هدف تهدید ایران به کار گرفته نشده‌اند.
فرجی‌راد در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: بخشی از این توان نظامی در خلیج‌فارس مستقر است، اما شاهد افزایش محسوس فعالیت‌های نظامی درون خلیج‌فارس نیستیم. ممکن است برخی تحرکات در پایگاه‌های نظامی امریکا در بحرین در حال انجام باشد، اما عمده این عملیات در مناطقی همچون اقیانوس هند، جزیره دیگو گارسیا و دریای سرخ متمرکز شده است. بنابراین این تحرکات لزوما به معنای وقوع یک درگیری نظامی قریب‌الوقوع نیست به‌ویژه در شرایطی که بحث مذاکره نیز در میان است. به باور این استاد ژئوپلیتیک اظهارات اخیر ترامپ مبنی بر اینکه «نامه‌نگاری‌ها را فراموش کنید» و احتمال برگزاری مذاکرات مستقیم، نشان‌دهنده این است که زمینه‌هایی برای گفت‌وگو در حال شکل‌گیری است. به نظر می‌رسد که او از ایران سیگنال‌هایی دریافت کرده است، خواه از طریق اظهارات مقامات رسمی کشور که رویکردی دیپلماتیک و حساب شده اتخاذ کرده‌اند، خواه از طریق پیام‌هایی که ممکن است از طریق واسطه‌هایی، به‌ویژه عمان منتقل شده باشد. فرجی‌راد همچنین تاکید کرد که این احتمال وجود دارد که پاسخ ایران به نامه امریکا حاوی این پیام بوده باشد که چنانچه واشنگتن رویکردی مبتنی بر مذاکره برابر در پیش گیرد، مذاکرات می‌تواند در مسیر مثبتی پیش برود و حتی در نهایت به گفت‌وگوهای مستقیم منتهی شود.
بازار