بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - تین نیوز |
کریدور خلیج فارس - دریای سیاه، به دلایل متعدد برای کشور اهمیت راهبردی دارد و ایران برای بهره برداری از موقعیت جغرافیایی خود باید هر دو بخش کریدور شمالی و جنوبی را فعال کند.
به گزارش تین نیوز به نقل از فارس؛ ایران با همکاری هند و ارمنستان، ابتکار منطقه ای کریدور چندوجهی خلیج فارس-دریای سیاه (ITC) را در سال 2016 مطرح کرد که خلیج فارس و جنوب ایران را به آذربایجان و ارمنستان، سپس بنادر پوتی و باتومی گرجستان و درنهایت به دریای سیاه متصل می کند.
پس از حمل، محموله ها با استفاده از کشتی به بنادر بلغارستان، سرانجام به اتحادیه اروپا منتقل می شود.
این ابتکار، علاوه بر سه کشور ایران، هند و ارمنستان، منافع کشورهای جمهوری آذربایجان، گرجستان، بلغارستان و یونان را نیز دربرمی گیرد. همچنین در خرداد ماه سال گذشته خبر نهایی شدن سند موافقت نامه کریدور بین المللی خلیج فارس-دریای سیاه، پس از دیدار وزیروقت امور خارجه ایران و دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه اعلام شد.
در صورت تحقق راه اندازی کریدور خلیج فارس-دریای سیاه، هزینه های حمل ونقل و زمان تجارت بین ایران، کشورهای پیرامون آن و اتحادیه اروپا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند. با وجود این که آمار دقیقی برای این کریدور در حال حاضر در دسترس نیست، طبق تحقیقات انجام شده توسط فدراسیون انجمن های حمل ونقل در هند، ابتکارات مشابهی مانند INSTC صرفه جویی بالقوه ای تا 30 درصد در هزینه ها و 40 درصد در زمان ترانزیت کالا در مقایسه با مسیرهای معمولی ارائه می دهند.هند به عنوان یکی از کشورهای در حال رشد اقتصاد جهانی که به تازگی انگلیس را پشت سر گذاشته و به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شده است، کریدور خلیج فارس-دریای سیاه را جایگزین مناسبی برای کانال سوئز و اتصال به اروپا ، در نظر گرفته است.
این هدف گذاری و توجه هندی ها را می توان ناشی از تحولات و وقایع جهانی به خصوص بعد از افزایش تقاضای کانال سوئز در سال 2021 و مسدود شدن آن، وقوع جنگ روسیه و اوکراین در سال 2022 و بحران دریای سرخ دانست.
کارشناسان معنقدند بعد از وقوع جنگ روسیه و اوکراین و محدود شدن مقصد انتهایی کریدور شمال-جنوب به روسیه برای هندی ها، آن ها تمایل خود را به استفاده از کریدور خلیج فارس-دریای سیاه و اتصال به اروپا از طریق ایران و ارمنستان نشان دادند که نشست های سه جانبه ایران، هند و ارمنستان حاکی از همین مسئله است. در چند سال گذشته به ویژه بعد از جنگ دوم قره باغ، اتحادیه اروپا تعامل خود با ارمنستان را افزایش داده و حمایت های توسعه ای و اقتصادی خود را از آن ها اعلام کرده است.
این حمایت ها که در ژوئیه 2021 ابلاغ شد، شامل پنج طرح اقتصادی است که بر زیرساخت های حمل و نقلی در منطقه سیونیک ارمنستان تمرکز دارد و ساخت بزرگراه جدید ارمنستان-ایران را نیز در برمی گیرد.ارمنستان که یکی از ذینفعان اصلی این کریدور به شمار می رود، به منافع اقتصادی، سیاسی و مهم تر از آن، قدرت نمایی در برابر اتحادیه آذربایجان و ترکیه چشم دوخته است.
ارمنستان برای تحقق اهداف خود با این چالش روبه رو است که امکانات و زیرساخت های مناسبی برای ترانزیت بار از سرزمین خود را ندارد و برنامه ی احداث بزرگراه جدید، زمان بر است. لازم به ذکر است که شرکت های ایرانی مشارکت در احداث زیرساخت های مناسب در خاک ارمنستان را مدتی است که شروع کرده اند.
مهدی محمدی، کارشناس ترانزیت عنوان کرد کریدور خلیج فارس-دریای سیاه برای ایران به چند دلیل اهمیت راهبردی دارد:
نخست آن که ایران به عنوان نقطه کانونی اتصال چهار حوضه دریایی کلیدی شامل خلیج فارس و دریای عمان، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه مطرح می شود که می تواند منافع اقتصادی و سیاسی خود را با ذی نفعان این چهار حوضه دریایی گره بزند.
دوم آن که همکاری ایران با اتحادیه اوراسیا (EEU) ذیل دو کریدور خلیج فارس-دریای سیاه و کریدور شمال-جنوب (INSTC)، تقویت می شود.
سوم آن که مسیر دسترسی ایران به غرب، مدت هاست که در انحصار ترکیه قرار گرفته است و به لحاظ امنیتی و ژئوپلیتیکی، ریسک هایی را برای کشور به دنبال دارد که حضور ایران در دریای سیاه و اتصال به کشورهای بالکان و سپس سایر کشورهای اروپایی، جایگزین مناسبی برای این انحصار است.
وی ادامه داد: در آخر آن که با وجود تهدیدهای احتمالی در دریای سیاه و امکان اختلال در امنیت غذایی جهان هم زمان با جنگ روسیه و اوکراین، ایران می تواند مقدمات جذب مسیر ترانزیت محصولات راهبردی از جمله غلات را از خاک خود فراهم سازد.حسن کریم نیا، کارشناس حمل ونقل و ترانزیت اظهار کرد ایران برای بهره برداری از موقعیت جغرافیایی خاص خود و تحقق منافع اقتصادی آن، باید کریدورهای شمال-جنوب و کریدور خلیج فارس-دریای سیاه را هر چه سریع تر و به طور هم زمان فعال کند.
کریم نیا تصریح کرد به این منظور، ایران می تواند از ظرفیت های منطقه ای و جهانی همچون اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری های شانگهای بهره گیرد تا بتواند توافق نامه های مشترکی در خصوص ترانزیت، گمرک، بیمه، بانکی میان کشورها برقرار کند و همچنین به تکمیل یا تقویت حلقه های ارتباطی این کریدورها بپردازد.
کریم نیا ادامه داد: این اقدامات، ابتکار عمل را به دست ایران خواهد داد تا بتواند جایگاه ترانزیتی و اقتصادی-سیاسی خود را در منطقه تثبیت کرده و گزینه های متعددی پیش رو داشته باشد.