ایرانیان جهان - در میانه سیاست پر تلاطم خاورمیانه، انور قرقاش، دیپلمات برجسته اماراتی، با نقشی غافلگیرکننده به صحنه آمد: انتقال نامه‌ای از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به ایران. قرقاش از یک خانواده‌ی بازرگان در دبی به یکی از معماران دیپلماسی مدرن امارات و حالا پیام‌رسان میان دو دشمن دیرینه تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
اما قرقاش از کجا برآمد و چگونه به ترامپ نزدیک شد؟
از دبی تا کمبریج: ریشه‌ها و پایه‌گذاری یک دیپلمات انور محمد قرقاش در 28 مارس 1959 در دبی به دنیا آمد، در خانواده‌ای از اقلیت هوله در امارات که از طبقات متوسط در این کشور هستند. پدرش، تاجری سرشناس، او را با دنیای تجارت آشنا کرد، اما انور راهی دیگر برگزید: دانش و سیاست. تحصیلات ابتدایی‌اش در امارات بود، اما به مرور به سوی غرب متمایل شد. در سال 1981 مدرک لیسانس علوم سیاسی را از دانشگاه جورج واشنگتن در آمریکا گرفت و سه سال بعد، در 1984، کارشناسی ارشدش را از همان دانشگاه به پایان رساند. سپس به بریتانیا رفت و در سال 1990 دکتری‌اش را از کالج کینگز کمبریج، یکی از معتبرترین مراکز آکادمیک جهان، دریافت کرد. موضوع پایان‌نامه‌اش، که به روابط بین‌الملل در خلیج فارس می‌پرداخت، نشان از دیدگاهی داشت که بعدها سیاست خارجی امارات را شکل داد.
در همین راستا روزنامه گاردین نوشت که قرقاش از همان جوانی ترکیبی از ذهن تحلیلی و عملگرایی را نشان داد. پیش از این، او مثل دانشجویی بود که در کلاس‌های واشنگتن و کمبریج نه فقط درس می‌خواند، بلکه آینده‌اش را می‌ساخت، و پس از آن، این تحصیلات او را به پلی بین فرهنگ شرق و غرب تبدیل کرد. بازگشتش به امارات در سال 1985 نقطه‌ی شروع بود: او به عنوان استاد در دانشگاه امارات متحده عربی تدریس کرد و تا 1995 با دانشجویانی کار کرد که بعدها نخبگان کشور شدند. سپس از 1995 تا 1999 به عنوان سردبیر اجرایی انتشارات مطالعات استراتژیک در مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک امارات (ECSSR) مشغول شد، جایی که دیدگاهش درباره‌ی امنیت منطقه‌ای شکل گرفت. در سال‌های 1995 تا 2006، مدیریت شرکت خانوادگی «گارگاش اینترپرایز» را بر عهده داشت و این تجربه‌ی تجاری، مهارت‌هایش در مذاکره و مدیریت را تقویت کرد.

ورودش به سیاست رسمی در سال 2006 با انتصاب به عنوان وزیر مشاور در امور شورای ملی فدرال آغاز شد و در فوریه 2008 به وزارت مشاور در امور خارجه رسید، نقشی که تا 2021 ادامه یافت و او را به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های دیپلماسی امارات بدل کرد. در همین راستا نیویورک تایمز گزارش داد که صعود او نه از سر شانس، بلکه نتیجه‌ی ترکیبی از تحصیلات، تجربه، و نزدیکی به خاندان حاکم بود. پیش از این، او مثل ستاره‌ای در حال طلوع بود، و پس از آن، به اعتماد محمد بن زاید، رئیس‌جمهور امارات، تبدیل شد.
چگونه قرقاش با ترامپ آشنا شد و چرا فرستاده‌ی او به ایران شد؟ انور قرقاش و دونالد ترامپ، دو مردی که از دو دنیای متفاوت می‌آیند، در محل منازعه هسته ای ایران به هم رسیدند. اما آشنایی آنها به سال 2016 بازمی‌گردد، وقتی امارات، مثل دیگر متحدان آمریکا، با تیم‌های انتخاباتی هر دو نامزد ریاست‌جمهوری ارتباط برقرار کرد. عربین بیزنس، مستقر در امارات، به نقل از توییتی از قرقاش نوشت: «مثل دیگر دولت‌های دوست آمریکا، مقامات اماراتی با مشاوران هر دو کمپین در سال 2016 تماس داشتند تا مواضع سیاست خارجی نامزدها را درک کنند.» پیش از این، این مثل تلاشی برای پیش‌بینی آینده بود، و پس از آن، پیروزی ترامپ این رابطه را عمیق‌تر کرد.
اما چرا قرقاش برای این مأموریت انتخاب شد؟ فارن پالیسی، تحلیل کرده که او به دلیل سه ویژگی برجسته انتخاب شد: تجربه‌ی دیپلماتیک، نزدیکی به واشنگتن، و توانایی مذاکره در شرایط بحرانی. او در عادی‌سازی روابط امارات با اسرائیل در 2020 نقش داشت و روابط شخصی‌اش با مقامات آمریکایی، از جمله دیدار با استیو ویتکوف، فرستاده خاورمیانه‌ای ترامپ، در ابوظبی در 11 مارس، او را به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل کرد. اکسیوس نیز گزارش داد که این دیدار زمینه‌ساز تحویل نامه بود. پیش از این، او مثل دیپلماتی بود که در سایه کار می‌کرد، و پس از آن به دلیل ویژگی هایش از جمله آرامش تحت فشار، مهارت در میانجی‌گری، و اعتماد آمریکا و امارات، او را به پیام‌رسان این لحظه‌ی تاریخی بدل کرد.

مأموریت حساس: «گفت‌وگوها ادامه دارد» وقتی قرقاش با عباس عراقچی در تهران دیدار کرد، با لحنی محتاط گفت: «ما اینجا هستیم تا پیام را برسانیم و گفت‌وگوها را تسهیل کنیم.» این نقل‌قول، از گزارش تایمز آو اسرائیل، نشان‌دهنده‌ی رویکرد عملگرای او بود. پیش از این، این مثل تلاشی برای کاهش تنش بود، و پس از آن، او افزود: «گفت‌وگوها ادامه دارد و ما به دنبال راهی برای ثبات منطقه هستیم.»
عراقچی هم پاسخ داد : «ما همیشه آماده مذاکره برابر هستیم، اما نه زیر فشار!» این نقل‌قول از الجزیره، به مثابه یک بن‌بست دیپلماتیک بازنمایی شد، اما قرقاش با لبخند همیشگی‌اش فقط گفت: «نقش ما انتقال پیام است، تصمیم با تهران است. » پاسخی که بار دیگر سبک دیپلماسی محتاطانه‌اش را برجسته کرد.
شخصیت و سبک دیپلماسی قرقاش مردی نیست که با هیاهو پیش برود. گلف نیوز، در توصیف این ویژگی او نوشت که او در جلسات خصوصی با لبخندی محتاط و کلماتی سنجیده عمل می‌کند. پیش از این، این مثل امضایی بر رفتارش بود، و پس از آن، این سبک در تهران به کارش آمد. او سخنور است، اما نه با فریاد؛ کلماتش مثل قدم‌هایی روی یخ نازک‌اند. منتقدانش او را تندرو می‌خوانند آنچنان که بی‌بی‌سی فارسی، در 11 مارس گزارش داد که برخی مواضعش علیه ایران را جنگ‌طلبانه می‌دانند، اما نزدیکانش او را عملگرایی می‌بینند که ثبات را به هر چیز ترجیح می‌دهد.

قرقاش و نقش امارات در میانجی‌گری بین ایران و آمریکا سفر قرقاش مثل لحظه‌ای است که امارات از یک قدرت منطقه‌ای به بازیگری جهانی جهش کرد. در شرایطی که نقش امارات در این مذاکرات حیاتی است: کشوری که با آمریکا متحد است، با ایران تجارت دارد، و با اسرائیل پیمان بسته، می‌تواند پلی بین تهران و واشنگتن باشد. میدل ایست مانیتور، در این باره نوشت که روابط تجاری دبی و ایران، که بیش از یک قرن قدمت دارد، این نقش را تقویت می‌کند.
ناظران سیاسی می گویند این میانجی‌گری ریسک دارد. اگر ایران رد کند، امارات ممکن است متهم به همراهی با تهدیدات شود؛ اگر موفق شود، می‌تواند تنش‌ها را کم کند. تحلیلگران می‌گویند امارات با این حرکت هم ایران را آزمایش می‌کند و هم جایگاهش را نزد آمریکا و متحدانش بالا می‌برد. پیش از این، این مثل قماری دیپلماتیک بود، و پس از آن، موفقیتش به انعطاف تهران و جدیت واشنگتن بستگی دارد.
مردی در لبه‌ی تاریخ انور قرقاش، از دبی تا تهران، حالا در تقاطع تاریخ پرمناقشه ایران و امریکا ایستاده است. واشنگتن پست، تحلیل کرده که این مأموریت می‌تواند او را تعریف کند. پیش از این، او مثل سیاستمداری بود که در سایه‌ی خاندان حاکم امارات رشد کرد، و پس از آن، حالا پیام‌رسانی است که جهان را به تماشا واداشته. اگر مذاکره‌ای شکل بگیرد، او معمار صلحی شکننده خواهد بود؛ اگر نه، شاید نامی در حاشیه‌ی یک بحران دیده شود. در هر حال، او با این نامه، امارات را به قلب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زمانه برد.
213315
کد خبر 2038123