بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
پس از قطع برق در برخی مناطق تهران برای ساعاتی از روز، وزارت نفت و نیرو به جای اینکه با همگرایی به‌دنبال حل مشکلات مردم باشند، به جدل با یکدیگر پرداختند.
به گزارش خبرنگار ما، بر اثر قطع ناگهانی برق پایتخت در شامگاه سه‌شنبه، علاوه‌بر دکل‌های مخابراتی، چراغ‌های راهنمایی و رانندگی نیز از کار افتادند و برخی خیابان‌ها دچار ترافیک شدید شدند.
بررسی‌ها حاکی از آن است که برق مناطقی از تهران از ساعت 18 روز سه‌شنبه 23 بهمن ماه قطع شد و مناطقی از شرق، مرکز، غرب و حتی طبق برخی گزارش‌ها مناطقی از جنوب تهران نیز ساعاتی درخاموشی ناگهانی فرو رفتند.
برخی از مردم هم در شبکه‌های اجتماعی گلایه کردند که به خاطر این قطع برق ناگهانی و گسترده، گرفتار قطع آب به خاطر از کار افتادن پمپ‌ها، از کار افتادن آسانسورها و قفل شدن در‌های برقی پارکینگ‌ها شدند و نتوانسته‌اند به کارهای خود برسند.
 اطلاعیه نخست توانیر
به دنبال این اتفاق، شرکت توانیر با صدور اطلاعیه‌ای در مورد کمبود برق اعلام کرد: این قطعی ناشی از شرایط اضطراری کمبود تولید ناشی از تامین سوخت نیروگاهی بوده است؛ و نیازمند کاهش 10 درصدی مصرف برق و گاز هستیم.
«محسن ذبیحی» معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر هم در توضیح علت قطعی برق گسترده در تهران در گفت‌وگویی تلویزیونی گفت: ورود موج سرما و بارندگی‌هایی که داشتیم باعث شد که مصرف گاز در حوزه‌های خانگی، تجاری و سایر حوزه‌ها افزایش پیدا کند. افزایش مصرف در حوزه خانگی و سایر حوزه‌ها نیز باعث شد که تامین سوخت در نیروگاه‌ها با اختلال مواجه شود.

انتقاد وزیر نفت
«محسن پاک‌نژاد»، وزیر نفت اما روز چهارشنبه دلایل توانیر را رد کرد و به خبرنگاران گفت: خاموشی دیشب پایتخت، به‌دلیل نداشتن سوخت نیروگاه‌های تامین‌کننده برق شهر تهران نبود.
او در عین حال افزود: هرسال با ناترازی رو‌به‌رو هستیم و موضوعی نیست که مسئله شش ماه، یک سال و یا چهار سال گذشته باشد. سال‌هاست ناترازی وجود دارد و سال‌هاست محدودیت‌هایی اعمال می‌شود و با گذر زمان این محدودیت‌ها بیشتر می‌شود و طبیعتا یک مواردی ممکن است دست همکاران ما در مجموعه وزارت نیرو نباشد.
جدل‌های مابین وزارت نفت و نیرو حتی واکنش «فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت، را به همراه داشت به طوری که در حاشیه جلسه هیئت دولت از مسئولان خواست توپ را به سمت هم شوت نکنند.
مدیریت نامناسب سوخت در وزارت نیرو
البته کار به همین جا ختم نشد و روز گذشته خبرگزاری وزارت نفت در انتقاد به وزارت نیرو در اطلاعیه‌ای نوشت: در حالی که آمارها نشان می‌دهد مدیریت صحیح سبد سوخت می‌توانست از مشکلات اخیر جلوگیری کند، وزارت نیرو به جای تمرکز بر سیاست‌گذاری صحیح و اجرای مصوبات مرتبط با مصرف سوخت مایع، تلاش دارد با فرافکنی، کمبود گاز را عامل اصلی خاموشی‌ها جلوه دهد. 
این اطلاعیه ادامه داد: این در حالی است که تأمین گاز و سوخت مایع، حتی فراتر از تعهدات انجام‌شده و در بسیاری از روزها بیش از میزان تکلیف‌شده به نیروگاه‌ها تحویل داده شده است. نادیده گرفتن این واقعیت و چشم‌پوشی از نقش مدیریت نامناسب سوخت معادل، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های مشابه در آینده باشد.
رسانه وزارت نفت آورده است: بر اساس دستورالعمل‌های بالادستی، نیروگاه‌ها موظف‌اند در فصول مختلف سال، به‌ویژه در تابستان که فرصت مناسبی برای ذخیره‌سازی سوخت مایع فراهم است، سبد سوخت خود را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که در ماه‌های سرد سال، تأمین برق بدون چالش ادامه یابد.
اوایل مرداد امسال تصمیمی اتخاذ شد که نیروگاه‌ها را مکلف می‌کرد از 10 مرداد به بعد، روزانه 40 میلیون لیتر نفت‌کوره مصرف کنند. این در حالی است که مصرف واقعی در نیروگاه‌ها به‌طور میانگین تنها 24 میلیون لیتر در روز بوده است. نتیجه این عدم مصرف، کاهش دو میلیارد و 300 میلیون لیتر نفت‌کوره در نیروگاه‌ها بود که به‌جای آن، نفت‌گاز بیشتری مصرف شد. این موضوع نشان‌دهنده عدم مدیریت بهینه سبد سوخت و تأثیر آن در تأمین انرژی در ماه‌های سرد سال است.
همچنین، طبق آمار رسمی، مقدار تحویل سوخت مایع به نیروگاه‌ها در بهمن‌ 86 میلیون لیتر در روز بوده که 24 درصد بیشتر از سال گذشته است. این افزایش تأمین، بیانگر تعهد وزارت نفت در پشتیبانی از تولید برق پایدار در کشور است.
مدیریت تأمین برق در کشور وابسته به تنظیم صحیح سبد سوخت نیروگاه‌هاست. در صورتی که مصرف نفت‌کوره در فصل گرم سال مطابق برنامه‌ریزی انجام می‌شد، امکان استفاده بهینه از منابع در ماه‌های سرد سال فراهم‌تر بود. با این حال تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها در دی و بهمن‌، مطابق تکالیف ابلاغی و حتی در بعضی روزها فراتر از آن انجام شده است که نشان از پایبندی وزارت نفت به وظایف خود در قبال تأمین پایدار انرژی دارد.
پاسخ وزارت نیرو به انتقاد وزارت نفت
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو هم ساکت ننشست و با فاصله کوتاهی در پاسخ به انتقاد وزارت نفت در اطلاعیه‌ای نوشت: امسال با شروع فصل سرما و افزایش بی‌سابقه مصرف گاز خانگی که در برخی از روزها به رکورد 681 میلیون مترمکعب در روز رسید، ناچارا جهت تامین گاز کافی و بدون وقفه برای مشترکان خانگی و حفظ پایداری شبکه گاز کشور، گاز کمتری به نیروگاه‌ها به خصوص در نیمه شمالی کشور تحویل شد.
به عنوان مثال در روز گذشته (23 بهمن ماه)، به میزان 67 میلیون مترمکعب گاز تحویل نیروگاه‌ها شد که در مقایسه با روز مشابه سال گذشته که 187 میلیون متر‌مکعب در روز بود 64 درصد کاهش داشته است.
این اطلاعیه در ادامه مدعی شد: در دوماهه دی و بهمن امسال 832 میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته گاز کمتری به نیروگاه‌ها تحویل شده است. این در حالی است که تامین سبد سوخت نیروگاه‌ها توسط وزارت نفت انجام می‌گیرد و لذا برای جبران کمبود گاز مورد نیاز، ناچارا مازوت و گازوئیل بیشتری در نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته مصرف شده است که با توجه به ناکافی بودن آن و کاهش ذخیره مخازن سوخت مایع‌، تعدادی از نیروگاه‌های کشور علی‌رغم آمادگی کامل به علت نداشتن سوخت از مدار خارج شده‌اند.
کشمکش دو وزیر اتفاق خوبی نیست
در مجموع به نظر می‌رسد در شرایطی که مردم با مشکلات زیادی مواجه هستند، این‌که دو وزارتخانه دعوای رسانه‌ای دارند و کشمکش دو وزیر به جامعه کشیده می‌شود، اصلاً نشانه خوبی برای مدیریت بخش انرژی در دولت چهاردهم نیست.
به‌نظر می‌رسد همگرایی بیشتر بین وزارت نفت و نیرو یک ضرورت مغفول در دولت فعلی است و این دو وزارتخانه باید با پذیرش سهم خود در بروز خاموشی‌های زمستانه (فارغ از زمان‌بندی و بخش‌بندی پایان و شروع دولت در میانه سال جاری) به همگرایی بیشتر در مسائل مربوطه برسند.
جای خالی اطلاع‌رسانی
در موضوع خاموشی‌ها، آنچه می‌تواند جامعه را نسبت به آن توجیه و همراه کند، شفاف‌سازی و صداقت است؛ آنچه در مسئله مازوت‌سوزی از دولت ندیدیم. ابتدا به‌گونه‌ای اعلام شد که خاموشی‌های امسال به‌خاطر جلوگیری از مازوت‌سوزی و به‌خاطر تلاش برای کاهش آلایندگی هواست؛ اما آنچه در عمل اتفاق افتاد، بیشترین میزان مازوت‌سوزی در سال‌های اخیر بود. حتی پلمب مخازن نیروگاه‌های نزدیک شهرها نیز در پاییز امسال باز شد تا مازوت‌سوزی حداکثری صورت گیرد.
آنچه می‌تواند از عدم هماهنگی وزارت نفت و نیرو حاصل شود و یا از عدم مدیریت بهینه صنعت برق بروز کند، این است که زمان بروز خاموشی‌ها به‌طور کامل اطلاع‌رسانی نمی‌شود. معضلی که مردم در روزهای اخیر به‌شدت نسبت به آن انتقاد داشتند، بروز خاموشی‌های یک تا چند ساعته، بدون اعلام قبلی بود.
جای خالی برق تجدیدپذیر و هسته‌ای
شایان ذکر است یکی از منابع قابل اتکا برای تأمین برق در میان‌مدت و بلندمدت، ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای است که در سال‌های گذشته چندان مورد توجه قرار نگرفته یا با موانعی رو‌به‌رو بوده است.
از سوی دیگر، اگر در طی دو دهه قبل، انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک منبع سریع‌الوصول آن‌طور که باید در مسیر توسعه قرار می‌گرفت، امروز شدت تأثیر ناترازی گاز و برق در زمستان و تابستان، این‌گونه بر معیشت مردم و اقتصاد کشور حاکم نبود؛ شاید در پاسخ به این عدم توسعه، عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در این بخش در دو دهه اخیر به خاطر هزینه‌های بالای آن در مقابل اقتصاد یارانه‌ای بخش برق کشور، ذکر شود که در کنار ترک ‌فعل‌های قطعی صورت گرفته در این بخش، دلیلی منطقی و قابل تأمل است.
البته در طی سال‌های اخیر، با توسعه تکنولوژی‌ها و گسترش تأمین تجهیزات تولید برق خورشیدی و بادی، هزینه سرمایه‌گذاری و تأمین برق تجدیدپذیر به شدت نسبت به گذشته کاهش یافته است.
راهکار امروز، توجه و تمرکز بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، نه‌ فقط به‌عنوان یک راه‌حل مسئله‌های موجود امروز، بلکه به‌عنوان یک الزام رهایی از چالش‌ها و بحران‌های جدی آینده، ضرورت دارد.
درحال حاضر سهم تولید برق تجدیدپذیر در تأمین برق کشور کمتر از یک‌درصد است و راه طولانی در افزایش این سهم و تنوع‌بخشی به سبد تأمین انرژی کشور داریم که هرچه در شروع این راه، کُند پیش رویم، متمرکز نباشیم، اجماع کلان در کشور صورت نگیرد و یا وقفه ایجاد کنیم، آینده تأمین انرژی کشور شرایط ناپایدارتری خواهد داشت.
ساختمان‌های غیراستانداردی که انرژی را می‌بلعند
گفتنی است برای حل مشکل ناترازی انرژی، باید برای بخش مصرف هم فکری شود. درباره میزان بالای مصرف انرژی در کشور دلایل و راهکارهای متعددی مطرح می‌شود.
براساس آمارهای سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران، میزان معمول جهانی برای هدررفت انرژی در ساختمان‌ها حداکثر 20 درصد است، درحالی که هدررفت متوسط ساختمان‌های کشور اعم از ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری به 40 درصد می‌رسد.
«زهرا حکیم‌پور»، عضو هیئت‌مدیره این سندیکا چندی قبل با بیان این آمار، افزود: سالانه 50 میلیارد مترمکعب گاز در ساختمان‌های ایرانی مصرف می‌شود که از این رقم، 20 میلیارد مترمکعب هدر می‌رود که با مقایسه رقم هدرفت 20 میلیارد مترمکعبی با کسری روزانه 200 میلیون مترمکعبی گاز در زمستان 1402، بزرگی این رقم مشخص است.
به گزارش تسنیم، عدم وجود کنتورهای هوشمند برای رصد و جلوگیری از پرمصرفی و فرهنگ غلط مصرف انرژی در ساختمان‌ها (مسکونی، تجاری و اداری) در کنار ساختمان‌هایی با هدررفت بالای انرژی و وسایل پرمصرفی که راندمان مصارف آنها بالاست، همه و همه موجب شد از پویش «دو درجه کمتر» شرکت ملی گاز هم کاری برنیاید.